¹Dili ka masina sa mga dautang tawo; Ni magtinguha ka sa pagpakiguban kanila:

¹Não tenhas inveja dos homens malignos; nem desejes estar com eles;

²Kay ang ilang kasingkasing magatoon sa pagdaugdaug, Ug ang ilang mga ngabil magapamulong sa dautang buhat.

²porque o seu coração medita a violência; e os seus lábios falam maliciosamente.

³Pinaagi sa kaalam natukod ang usa ka balay; Ug pinaagi sa salabutan kini nalig-on;

³Com a sabedoria se edifica a casa, e com o entendimento ela se estabelece;

⁴Ug pinaagi sa kahibalo nangapuno ang mga lawak Sa tanang mga bililhon ug makalilipay nga mga bahandi.

⁴e pelo conhecimento se encherão as câmaras de todas as riquezas preciosas e deleitáveis.

⁵Ang usa ka tawo nga manggialamon kusganon man; Oo, ang usa ka tawo sa kahibalo magauswag sa kagahum.

⁵O sábio é mais poderoso do que o forte; e o inteligente do que o que possui a força.

⁶Kay pinaagi sa maalamon nga pagmando ikaw magahimo sa imong gubat; Ug diha sa panon sa mga magtatambag walay kapildihan.

⁶Porque com conselhos prudentes tu podes fazer a guerra; e há vitória na multidão dos conselheiros.

⁷Ang kaalam hataas ra kaayo alang sa usa ka buang: Siya dili makabuka sa iyang baba diha sa ganghaan.

⁷A sabedoria é alta demais para o insensato; ele não abre a sua boca na porta.

⁸Siya nga magalalang sa pagbuhat ug dautan, Ang mga tawo magatawag kaniya nga usa ka mamumuhat sa kadautan.

⁸Aquele que cuida em fazer o mal, mestre de maus intentos o chamarão.

⁹Ang hunahuna nga binuang sala man; Ug ang mayubiton maoy usa ka dulumtanan sa mga tawo.

⁹O desígnio do insensato é pecado; e abominável aos homens é o escarnecedor.

¹⁰Kong ikaw punawan sa adlaw sa kalisdanan, Ang imong kusog diyutay ra.

¹⁰Se enfraqueces no dia da angústia, a tua força é pequena.

¹¹Luwason mo kadtong nangadala ngadto sa kamatayon, Ug kadtong mga naandam naaron pagapatyon tan-awa nga sila imong magunitan.

¹¹Livra os que estão sendo levados � morte, detém os que vão tropeçando para a matança.

¹²Kong ikaw moingon: Ania karon, wala kami manghibalo niini; Wala ba siya nga nagatimbang sa mga kasingkasing magahunahuna niini? Ug siya nga nagabantay sa imong kalag, wala ba siya mahibalo niini? Ug wala ba siya magabalus sa tagsatagsa ka tawo sumala sa iyang buhat?

¹²Se disseres: Eis que não o sabemos; porventura aquele que pesa os corações não o percebe? e aquele que guarda a tua vida não o sabe? e não retribuirá a cada um conforme a sua obra?

¹³Anak ko, kumaon ka ug dugos, kay kini maayo; Ug ang mga tinulo sa udlan, nga mga matam-is sa imong pagtilaw:

¹³Come mel, filho meu, porque é bom, e do favo de mel, que é doce ao teu paladar.

¹⁴Sa ingon niini ikaw mahibalo ug kaalam nga modangat sa imong kalag; Kong ikaw makakaplag niini, nan adunay usa ka balus, Ug ang imong paglaum dili makawang.

¹⁴Sabe que é assim a sabedoria para a tua alma: se a achares, haverá para ti recompensa, e não será malograda a tua esperança.

¹⁵Ayaw pagbanhig, Oh dautan nga tawo, batok sa puloy-anan sa matarung; Ayaw paggun-oba ang iyang dapit nga pahulayan:

¹⁵Não te ponhas de emboscada, ó ímpio, contra a habitação do justo; nem assoles a sua pousada.

¹⁶Kay ang usa ka matarung nga tawo mapukan sa makapito, ug mobangon pag-usab; Apan ang dautan ginalaglag pinaagi sa pagkaalaut.

¹⁶Porque sete vezes cai o justo, e se levanta; mas os ímpios são derribados pela calamidade.

¹⁷Ayaw pag-ikalipay kong ang imong kaaway mapukan, Ug ayaw papagmayaa ang imong kasingkasing kong siya mapukan,

¹⁷Quando cair o teu inimigo, não te alegres, e quando tropeçar, não se regozije o teu coração;

¹⁸Tingali unya si Jehova makakita niini, ug kini dili makapahimuot kaniya, Ug ipaiway niya ang iyang kasuko gikan kaniya.

¹⁸para que o Senhor não o veja, e isso seja mau aos seus olhos, e desvie dele, a sua ira.

¹⁹Ayaw ikasubo sa imong kaugalingon tungod sa mga mamumuhat sa kadautan; Ni masina ka sa dautan:

¹⁹Não te aflijas por causa dos malfeitores; nem tenhas inveja dos ímpios;

²⁰Kay walay igabalus sa dautan nga tawo; Ang lamparahan sa dautan pagapalongon.

²⁰porque o maligno não tem futuro; e a lâmpada dos ímpios se apagará.

²¹Anak ko, kahadlokan mo si Jehova ug ang hari; Ug ayaw pagkuyog kanila nga mabalhin-balhinon:

²¹Filho meu, teme ao Senhor, e ao rei; e não te entremetas com os que gostam de mudanças.

²²Kay ang ilang kagul-anan modangat sa hinanali; Ug ang pagkalaglag gikan kanilang duruha, kinsay mahibalo niini?

²²Porque de repente se levantará a sua calamidade; e a ruína deles, quem a conhecerá?

²³Kini usab maoy mga sanglitanan sa manggialamon. Ang may pagkapinalabi sa mga tawo diha sa paghukom dili maayo.

²³Também estes são provérbios dos sábios: Fazer acepção de pessoas no juízo não é bom.

²⁴Siya nga magaingon sa dautan: Ikaw matarung, Ang mga katawohan magatunglo kaniya, ang mga nasud pagalud-on kaniya;

²⁴Aquele que disser ao ímpio: Justo és; os povos o amaldiçoarão, as nações o detestarão;

²⁵Apan kanila nga magabadlong kaniya magakalipay, Ug ang usa ka maayong panalangin moabut kanila.

²⁵mas para os que julgam retamente haverá delícias, e sobre eles virá copiosa bênção.

²⁶Siya magahalok sa mga ngabil Niadtong nagahatag ug usa ka q2 matarung nga tubag.

²⁶O que responde com palavras retas beija os lábios.

²⁷Hikaya ang imong buhat sa gawas, Ug andama kini alang kanimo diha sa uma; Ug sa human niini tukora ang imong balay.

²⁷Prepara os teus trabalhos de fora, apronta bem o teu campo; e depois edifica a tua casa.

²⁸Dili ka magsaksi batok sa imong isigkatawo sa walay gipasikaran; Ug dili ka maglimbong uban sa imong mga ngabil.

²⁸Não sejas testemunha sem causa contra o teu próximo; e não enganes com os teus lábios.

²⁹Ayaw pag-ingon: Buhaton ko kaniya ingon sa iyang gibuhat kanako; Ako magahatag sa tawo sumala sa iyang buhat.

²⁹Não digas: Como ele me fez a mim, assim lhe farei a ele; pagarei a cada um segundo a sua obra.

³⁰Ako miagi duol sa uma sa tapulan, Ug sa kaparrasan sa tawo nga walay salabutan;

³⁰Passei junto ao campo do preguiçoso, e junto � vinha do homem falto de entendimento;

³¹Ug, ania karon, kini gipanugkan sa ibabaw ug mga tunok, Ang nawong niana naputos sa mga nipay, Ug ang bato nga kuta niana nalumpag na.

³¹e eis que tudo estava cheio de cardos, e a sua superfície coberta de urtigas, e o seu muro de pedra estava derrubado.

³²Unya nasud-ong ko, ug naghunahuna pag-ayo; Nakita ko, ug nadawat ko ang pahamatngon:

³²O que tendo eu visto, o considerei; e, vendo-o, recebi instrução.

³³Bisan pa niini diyutay nga katulog, usa ka diyutay nga hinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:

³³Um pouco para dormir, um pouco para toscanejar, um pouco para cruzar os braços em repouso;

³⁴Busa ang imong pagkakabus moabut ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga sangkap sa hinagiban.

³⁴assim sobrevirá a tua pobreza como um salteador, e a tua necessidade como um homem armado.