1 Y mae gwraig ddoeth yn adeiladu ei thu375?, ond y ff�l yn ei dynnu i lawr �'i dwylo'i hun.
1Every wise woman hath builded her house, And the foolish with her hands breaketh it down.
2 Y mae'r un sy'n rhodio'n gywir yn ofni'r ARGLWYDD, ond y cyfeiliornus ei ffyrdd yn ei ddirmygu.
2Whoso is walking in his uprightness is fearing Jehovah, And the perverted [in] his ways is despising Him.
3 Yng ngeiriau'r ff�l y mae gwialen i'w gefn, ond y mae ymadroddion y doeth yn ei amddiffyn.
3In the mouth of a fool [is] a rod of pride, And the lips of the wise preserve them.
4 Heb ychen y mae'r preseb yn wag, ond trwy nerth ych ceir cynnyrch llawn.
4Without oxen a stall [is] clean, And great [is] the increase by the power of the ox.
5 Nid yw tyst gonest yn dweud celwydd, ond y mae gau dyst yn pentyrru anwireddau.
5A faithful witness lieth not, And a false witness breatheth out lies.
6 Chwilia'r gwatwarwr am ddoethineb heb ei chael, ond daw gwybodaeth yn rhwydd i'r deallus.
6A scorner hath sought wisdom, and it is not, And knowledge to the intelligent [is] easy.
7 Cilia oddi wrth yr un ff�l, oherwydd ni chei eiriau deallus ganddo.
7Go from before a foolish man, Or thou hast not known the lips of knowledge.
8 Y mae doethineb y call yn peri iddo ddeall ei ffordd, ond ffolineb y ffyliaid yn camarwain.
8The wisdom of the prudent [is] to understand his way, And the folly of fools [is] deceit.
9 Y mae ffyliaid yn gwawdio euogrwydd, ond yr uniawn yn deall beth sy'n dderbyniol.
9Fools mock at a guilt-offering, And among the upright — a pleasing thing.
10 Gu373?yr y galon am ei chwerwder ei hun, ac ni all dieithryn gyfranogi o'i llawenydd.
10The heart knoweth its own bitterness, And with its joy a stranger doth not intermeddle.
11 Dinistrir tu375?'r drygionus, ond ffynna pabell yr uniawn.
11The house of the wicked is destroyed, And the tent of the upright flourisheth.
12 Y mae ffordd sy'n ymddangos yn union, ond sy'n arwain i farwolaeth yn ei diwedd.
12There is a way — right before a man, And its latter end [are] ways of death.
13 Hyd yn oed wrth chwerthin gall fod y galon yn ofidus, a llawenydd yn troi'n dristwch yn y diwedd.
13Even in laughter is the heart pained, And the latter end of joy [is] affliction.
14 Digonir y gwrthnysig gan ei ffyrdd ei hun, a'r daionus gan ei weithredoedd yntau.
14From his ways is the backslider in heart filled, And a good man — from his fruits.
15 Y mae'r gwirion yn credu pob gair, ond y mae'r call yn ystyried pob cam.
15The simple giveth credence to everything, And the prudent attendeth to his step.
16 Y mae'r doeth yn ofalus ac yn cilio oddi wrth ddrwg, ond y mae'r ff�l yn ddiofal a gorhyderus.
16The wise is fearing and turning from evil, And a fool is transgressing and is confident.
17 Y mae'r diamynedd yn gweithredu'n ff�l, a chaseir yr un dichellgar.
17Whoso is short of temper doth folly, And a man of wicked devices is hated.
18 Ffolineb yw rhan y rhai gwirion, ond gwybodaeth yw coron y rhai call.
18The simple have inherited folly, And the prudent are crowned [with] knowledge.
19 Ymgryma'r rhai drwg o flaen pobl dda, a'r drygionus wrth byrth y cyfiawn.
19The evil have bowed down before the good, And the wicked at the gates of the righteous.
20 Caseir y tlawd hyd yn oed gan ei gydnabod, ond y mae digon o gyfeillion gan y cyfoethog.
20Even of his neighbour is the poor hated, And those loving the rich [are] many.
21 Y mae'r un a ddirmyga'i gymydog yn pechu, ond dedwydd yw'r un sy'n garedig wrth yr anghenus.
21Whoso is despising his neighbour sinneth, Whoso is favouring the humble, O his happiness.
22 Onid yw'r rhai sy'n cynllwynio drwg yn cyfeiliorni, ond y rhai sy'n cynllunio da yn deyrngar a ffyddlon?
22Do not they err who are devising evil? And kindness and truth [are] to those devising good,
23 Ym mhob llafur y mae elw, ond y mae gwag-siarad yn arwain i angen.
23In all labour there is advantage, And a thing of the lips [is] only to want.
24 Eu craffter yw coron y doeth, ond ffolineb yw addurn y ffyliaid.
24The crown of the wise is their wealth, The folly of fools [is] folly.
25 Y mae tyst geirwir yn achub bywydau, ond y mae'r twyllwr yn pentyrru celwyddau.
25A true witness is delivering souls, And a deceitful one breatheth out lies.
26 Yn ofn yr ARGLWYDD y mae sicrwydd y cadarn, a bydd yn noddfa i'w blant.
26In the fear of Jehovah [is] strong confidence, And to His sons there is a refuge.
27 Y mae ofn yr ARGLWYDD yn ffynnon fywiol i arbed rhag maglau marwolaeth.
27The fear of Jehovah [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
28 Yn amlder pobl y mae anrhydedd brenin; ond heb bobl, dinistrir llywodraethwr.
28In the multitude of a people [is] the honour of a king, And in lack of people the ruin of a prince.
29 Y mae digon o ddeall gan yr amyneddgar, ond dyrchafu ffolineb a wna'r byr ei dymer.
29Whoso is slow to anger [is] of great understanding, And whoso is short in temper is exalting folly.
30 Meddwl iach yw iechyd y corff, ond cancr i'r esgyrn yw cenfigen.
30A healed heart [is] life to the flesh, And rottenness to the bones [is] envy.
31 Y mae'r un sy'n gorthrymu'r tlawd yn amharchu ei Greawdwr, ond y sawl sy'n trugarhau wrth yr anghenus yn ei anrhydeddu.
31An oppressor of the poor reproacheth his Maker, And whoso is honouring Him Is favouring the needy.
32 Dymchwelir y drygionus gan ei ddrygioni ei hun, ond caiff y cyfiawn loches hyd yn oed wrth farw.
32In his wickedness is the wicked driven away, And trustful in his death [is] the righteous.
33 Trig doethineb ym meddwl y deallus, ond dirmygir hi ymysg ffyliaid.
33In the heart of the intelligent wisdom doth rest. And in the midst of fools it is known.
34 Y mae cyfiawnder yn dyrchafu cenedl, ond pechod yn warth ar bobloedd.
34Righteousness exalteth a nation, And the goodliness of peoples [is] a sin-offering.
35 Rhydd brenin ffafr i was deallus, ond digia wrth yr un a'i sarha.
35The favour of a king [is] to a wise servant, And an object of his wrath is one causing shame!