1 Paid � chenfigennu wrth bobl ddrwg, na dymuno bod yn eu cwmni;
1¶ Kei hae koe ki te hunga kino, kaua hoki e hiahia hei hoa mo ratou.
2 oherwydd y maent hwy'n meddwl am drais, a'u genau'n s�n am drybini.
2Ko ta to ratou ngakau hoki e whakaaro ai, he tukino, ko ta o ratou ngutu e korero ai, he whanoke.
3 Fe adeiledir tu375? trwy ddoethineb, a'i sicrhau trwy wybodaeth.
3¶ Ma te whakaaro nui ka hanga ai te whare, a ma te matauranga ka u ai:
4 Trwy ddeall y llenwir ystafelloedd � phob eiddo gwerthfawr a dymunol.
4Ma te mohio hoki ka ki ai nga ruma i nga taonga utu nui katoa, i nga mea ahuareka.
5 Y mae'r doeth yn fwy grymus na'r cryf, a'r un deallus na'r un nerthol;
5He kaha te tangata whakaaro nui; ae, e whakanuia ana e te tangata mohio te kaha.
6 oherwydd gelli drefnu dy frwydr � medrusrwydd, a chael buddugoliaeth � llawer o gynghorwyr.
6Na kia pai te ngarahu ina anga koe ki te whawhai: kei te tokomaha hoki o nga kaiwhakatakoto whakaaro te ora.
7 Y mae doethineb allan o gyrraedd y ffu373?l; nid yw'n agor ei geg yn y porth.
7¶ He tiketike rawa te whakaaro nui mo te wairangi: e kore e kuihi tona mangai i te kuwaha.
8 Bydd yr un sy'n cynllunio i wneud drwg yn cael ei alw yn ddichellgar.
8Ko te tangata e whakaaro ana ki te kino, ka kiia he whanoke.
9 Y mae dichell y ffu373?l yn bechod, ac y mae pobl yn ffieiddio'r gwatwarwr.
9He hara te whakaaro wairangi: he mea whakarihariha ano ki te tangata te tangata whakahi.
10 Os torri dy galon yn nydd cyfyngder, yna y mae dy nerth yn wan.
10¶ Ki te ngoikore koe i te ra o te he, he iti tou kaha.
11 Achub y rhai a ddygir i farwolaeth; rho gymorth i'r rhai a lusgir i'w lladd.
11¶ Whakaorangia te hunga e kawea atu ana ki te mate, a puritia mai hoki e koe te hunga e meatia ana kia whakamatea.
12 Os dywedi, "Ni wyddem ni am hyn", onid yw'r un sy'n pwyso'r galon yn deall? Y mae'r un sy'n dy wylio yn gwybod, ac yn talu i bob un yn �l ei waith.
12Ki te mea koe, Nana, kihai tenei i mohiotia e matou: kahore ianei te kaipauna ngakau i te whakaaro ki tera? a, ko te kaitiaki o tou wairua, kahore ranei ia e mohio? e kore ranei e homai e ia ki te tangata kia rite ki tana mahi?
13 Fy mab, bwyta f�l, oherwydd y mae'n dda, ac y mae diliau m�l yn felys i'th enau.
13¶ Kainga, e taku tama, te honi, he pai hoki; me te honikoma, he mea reka hoki ki tou mangai:
14 Felly y mae deall a doethineb i'th fywyd; os cei hwy, yna y mae iti ddyfodol, ac ni thorrir ymaith dy obaith.
14Ka mohio ai koe ki te whakaaro nui, he mea ki tou wairua: ki te kitea e koe, he tukunga iho ano tona, e kore hoki tau i tumanako ai e hatepea.
15 Paid � llechu fel drwgweithredwr wrth drigfan y cyfiawn, a phaid ag ymosod ar ei gartref.
15¶ Kaua, e te tangata kino, e whanga ki te nohoanga o te tangata tika; kei tukino koe ki tona takotoranga.
16 Er i'r cyfiawn syrthio seithwaith, eto fe gyfyd; ond fe feglir y drygionus gan adfyd.
16E hinga ana hoki te tangata tika, e whitu hinganga, ka ara ake ano: ka whakataka ia te hunga kino e te he.
17 Paid � llawenhau pan syrth dy elyn, nac ymfalch�o pan feglir ef,
17¶ Kaua e harakoa ki te hinga tou hoariri, kaua hoki tou ngakau e hari ina taka ia:
18 rhag i'r ARGLWYDD weld, a bod yn anfodlon, a throi ei ddig oddi wrtho.
18Kei kite a Ihowa, a ka he ki tana titiro, a ka tahuri atu tona riri i a ia.
19 Na fydd ddig wrth y rhai drygionus, na chenfigennu wrth y rhai sy'n gwneud drwg.
19¶ Kei mamae koe, he mea mo nga kaimahi i te kino, kei hae hoki ki te hunga kino.
20 Oherwydd nid oes dyfodol i neb drwg, a diffoddir goleuni'r drygionus.
20Kahore hoki he mutunga pai ki te tangata kino; ka keto hoki te rama a te hunga kino.
21 Fy mab, ofna'r ARGLWYDD a'r brenin; paid � bod yn anufudd iddynt,
21¶ E taku tama, e wehi ki a Ihowa, ki te kingi hoki: a, kaua e whakauru noa atu ki te hunga e mea ana ki te whakaputa ke.
22 oherwydd fe ddaw dinistr sydyn oddi wrthynt, a phwy a u373?yr y distryw a achosant ill dau?
22No te mea ka puta tata te aitua mo ratou: a ko wai ka mohio ki te whakangaromanga o raua tokorua?
23 Dyma hefyd eiriau'r doethion: Nid yw'n iawn dangos ffafr mewn barn.
23¶ He whakatauki ano hoki enei na te hunga whakaaro nui. Ehara i te mea pai kia whakaaro ki te kanohi tangata ina whakawa.
24 Pwy bynnag a ddywed wrth yr euog, "Yr wyt yn ddieuog", fe'i melltithir gan bobloedd a'i gollfarnu gan genhedloedd.
24Ko te tangata e mea ana ki te tangata kino, He tika koe; ka kanga nga iwi ki a ia, ka whakarihariha nga tauiwi ki a ia.
25 Ond caiff y rhai sy'n eu ceryddu foddhad, a daw gwir fendith arnynt.
25Otiia ka koa nga ngakau o te hunga e riria ai tona he, ka tau iho ano hoki te manaaki pai ki runga ki a ratou.
26 Y mae rhoi ateb gonest fel rhoi cusan ar wefusau.
26Ka kihia e ia nga ngutu e whakahoki ana i nga kupu tika.
27 Rho drefn ar dy waith y tu allan, a threfna'r hyn sydd yn dy gae, ac yna adeilada dy du375?.
27¶ Meinga kia takoto pai tau mahi i waho, kia rite hoki hei meatanga mau i te mara; muri iho ka hanga i tou whare.
28 Paid � thystio yn erbyn dy gymydog yn ddiachos, na thwyllo �'th eiriau.
28¶ Kaua koe e tu hei kaiwhakaatu he mo tou hoa, i te mea kahore he take; a kaua e tinihanga ki ou ngutu.
29 Paid � dweud, "Gwnaf iddo fel y gwnaeth ef i mi; talaf iddo yn �l ei weithred."
29Kaua e ki, Ka meatia ano e ahau ki a ia tana i mea ai ki ahau; ka rite ki ta te tangata mahi taku e whakahoki ai ki a ia.
30 Euthum heibio i faes un diog, ac i winllan un disynnwyr,
30¶ I haere ahau i te taha o te mara a te mangere, i te taha hoki o te mara waina a te tangata kahore ona mahara;
31 a sylwais eu bod yn llawn drain, a danadl drostynt i gyd, a'u mur o gerrig wedi ei chwalu.
31Na, kua tupuria katoatia e te tataramoa, kapi tonu te mata o te mara i te ongaonga, a ko to reira taiepa kohatu kua oti te wahi.
32 Edrychais arnynt ac ystyried; sylwais a dysgu gwers:
32Katahi ahau ka titiro, ka ata whakaaroaro: ka kite ahau, a ka hopu mai hei ako moku.
33 ychydig gwsg, ychydig hepian, ychydig blethu dwylo i orffwys,
33Kia iti ake nei te wahi e parangia ai, kia iti ake nei te moe, kia iti ake te kotuituitanga o nga ringa ka moe ai:
34 a daw tlodi atat fel dieithryn creulon, ac angen fel gu373?r arfog.
34Ka pera te haerenga mai o tou muhore ano he kaipahua; o tou rawakore hoki ano he tangata mau patu.