1فرزندم، اگر از کسی ضمانت کنی و پرداخت قرض او را تعهد نمائی، در حالیکه او را نمی شناسی،
1
ای فرزندم، آیا ضامن همسایهات شدهای و بهخاطر شخص غریبهای قول دادهای؟
2خود را واقعاً به زحمت انداخته ای. ممکن است با این کار برای خود دامی درست کرده باشی.
2
آیا با دست خود، خودت را به دام انداختهای و بهخاطر قولی که دادهای گرفتار شدهای؟
3پس عجله کن هر چه زودتر بدون خجالت خود را از این دام رها ساز، فوراً نزد او برو خواهش کن و ضمانت خود را پس بگیر.
3
ای فرزندم، در این صورت اسیر شدهای. پس هرچه میگویم انجام بده تا خود را آزاد کنی. فوراً نزد او برو خواهش کن و ضمانت خود را پس بگیر.
4تا این کار را نکرده ای نخواب و حتی لحظه ای آرام ننشین.
4
تا این کار را نکردهای نخواب و حتّی لحظهای آرام ننشین.
5خود را مثل آهو از دست شکارچی و مثل پرنده از دام صیاد آزاد کن.
5
خودت را مثل آهو از کمند و مثل گنجشک از دام صیاد آزاد کن.
6مردم تنبل بروند و از زندگی مورچه ها عبرت بگیرند.
6
مردم تنبل باید از زندگی مورچهها عبرت بگیرند.
7آن ها نه رهبر دارند و نه کارفرما.
7
آنها نه رهبر دارند و نه فرمانده،
8اما آذوقۀ زمستان خود را هنگام تابستان ذخیره می کنند.
8
امّا آذوقهٔ زمستان خود را هنگام تابستان ذخیره میکنند.
9مرد تنبل تا کی می خوابد و چه وقت از خواب بیدار خواهد شد؟
9
شخص تنبل تا چه هنگام میخوابد و چه وقت بیدار خواهد شد؟
10او می گوید: «یک لحظۀ دیگر می خوابم و کمی استراحت می کنم!»
10
او میگوید: «اندکی بیشتر میخوابم و کمی استراحت میکنم!»
11اما وقتی که خواب است، فقر و هلاکت، مانند راهزن بر او حمله می کند.
11
امّا وقتیکه خواب است، فقر و هلاکت مانند راهزن بر او حمله میکنند.
12مردمان پست و بی ارزش همیشه و همه جا دروغ می گویند.
12
مردمان پست و بیارزش همیشه و همهجا دروغ میگویند.
13با اشاره حرف می زنند و حرکات و اشاراتی می کنند که تو را فریب بدهند.
13
چشمک میزنند و حرکاتی میکنند که تو را فریب بدهند.
14همیشه فکر شان پُر از نقشه های پلید و زشت است تا دردسر ایجاد کنند.
14
همیشه فکرشان پر از نقشههای پلید و زشت است تا دردسر ایجاد کنند.
15بهمین دلیل، بلا و مصیبت ناگهانی بر آن ها حمله می کند و آن ها را طوری شکست می دهد که دیگر چاره ای نداشته باشند.
15
به همین دلیل، بلا و مصیبت ناگهانی بر آنها حمله میکند و آنها را طوری شکست میدهد که دیگر چارهای نداشته باشند.
16شش، بلکه هفت چیز است که خداوند از آن ها نفرت دارد و نمی تواند تحمل کند: چشم متکبر، زبان دروغگو، دستی که خون بیگناهی را بریزد، فکری که نقشه های پلید بکشد، پایی که برای انجام کارهای زشت عجله کند، شاهدی که شهادت دروغ بدهد و کسی که بین برادران اختلاف بیندازد.
16
شش، بلکه هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد و نمیتواند تحمّل کند:
نگاه متکبّرانه،
زبان دروغگو،
دستی که خون بیگناهی را بریزد،
فکری که نقشههای پلید بکشد،
پایی که برای انجام کارهای زشت عجله کند،
شاهدی که شهادت دروغ بدهد
و کسیکه رابطهٔ دوستان و خویشاوندان را به هم بزند.
17هر چه پدرت می گوید انجام بده و آنچه مادرت می گوید فراموش مکن.
17
ای فرزند من هرچه پدرت میگوید انجام بده و آنچه مادرت میگوید فراموش مکن.
18سخنان آن ها را همیشه بخاطر داشته باش و آن ها را در قلبت حفظ کن.
18
سخنان آنها را پیوسته بهخاطر داشته باش و آنها را در قلبت حفظ کن.
19تعلیمات آن ها هنگام سفر راهنما، شبها محافظ و روزها مشاور تو خواهند بود.
19
تعالیم آنها هنگام سفر راهنما، شبها محافظ و روزها مشاور تو خواهند بود.
20اوامر آن ها مانند چراغی روشن است و سرزنش های آن ها طریق زندگی را به تو می آموزد.
20
اوامر آنها مانند چراغی روشن است و سرزنشهای ایشان طریق زندگی را به تو میآموزد.
21آن ها تو را از زنان بدکار و از سخنان فریبندۀ شان دور می کند.
21
آنها تو را از زن شوهردار و از سخنان فریبندهٔ او دور میکنند.
22مواظب باش که زیبایی آن ها تو را تحریک ننماید و چشمان افسونگر شان تو را وسوسه نکند.
22
زیبایی آنان تو را تحریک ننماید و چشمان افسونگرشان تو را وسوسه نکند.
23زنا کردن با زن فاحشه انسان را به فقر و گرسنگی می کشاند، اما زنا کردن با زن شوهردار به قیمت هستی و زندگی انسان تمام می شود.
23
زنا کردن با زن فاحشه، به قیمت یک قرص نان تمام میشود، امّا زنا کردن با زن شوهردار به قیمت هستی و زندگی انسان تمام میشود.
24آیا می توانی آتش را در آغوش بگیری و نسوزی؟
24
آیا میتوانی آتش را در آغوش بگیری و نسوزی؟
25آیا کسی می تواند روی آتش راه برود و پایش نسوزد؟
25
آیا کسی میتواند روی آتش راه برود و پایش نسوزد؟
26همینطور کسی که با زن شوهردار همبستر شود، از مجازات در امان نخواهد بود.
26
همینطور کسیکه با زن شوهردار همخواب شود، از مجازات در امان نخواهد بود.
27مردم، کسی را که بخاطر گرسنگی دزدی کرده است، سرزنش نمی کنند،
27
مردم دزدی را که بهخاطر گرسنگی دزدی کرده است، سرزنش نمیکنند؛
28اما اگر دستگیر شود باید هفت برابر آنچه دزدیده جریمه بدهد ـ باید هر چه دارد بدهد.
28
امّا اگر دستگیر شود، باید هفت برابر آن چه دزدیده جریمه بدهد. باید هرچه دارد بدهد.
29اما مردی که با زن شوهردار زنا می کند، کاملاً پست و احمق است. زیرا او جان خود را از بین می برد.
29
امّا مردی که با زن شوهردار زنا میکند، کاملاً بیشعور است. زیرا او جان خود را از بین میبرد.
30رسوایی و بدنامی نصیب او خواهد شد و ننگ او از بین نخواهد رفت.
30
رسوایی و کتک نصیب او خواهد شد و ننگ او از بین نخواهد رفت.
31زیرا حسادت، خشم شوهر آن زن را بر می انگیزد و در موقع انتقام هیچ رحم و شفقتی نخواهد کرد.هیچ چیز او را راضی نمی کند و به هیچ قیمتی نمی توانی رضایت او را به دست آوری.
31
زیرا حسادت خشم شوهر را برمیانگیزد و در موقع انتقام هیچ رحم و شفقتی نخواهد کرد.
هیچ چیز او را راضی نمیکند و به هیچ قیمتی نمیتوان رضایت او را به دست آورد.
32هیچ چیز او را راضی نمی کند و به هیچ قیمتی نمی توانی رضایت او را به دست آوری.
32
هیچ چیز او را راضی نمیکند و به هیچ قیمتی نمیتوان رضایت او را به دست آورد.