1The Proverbs of Solomon. A wise son maketh a glad father; but a foolish son is the grief of his mother.
1 Dyma ddiarhebion Solomon: Y mae mab doeth yn gwneud ei dad yn llawen, ond mab ff�l yn dwyn gofid i'w fam.
2Treasures of wickedness profit nothing; but righteousness delivereth from death.
2 Nid oes elw o drysorau a gaed mewn drygioni, ond y mae cyfiawnder yn amddiffyn rhag marwolaeth.
3Jehovah suffereth not the soul of the righteous [man] to famish; but he repelleth the craving of the wicked.
3 Nid yw'r ARGLWYDD yn gadael i'r cyfiawn newynu, ond y mae'n siomi chwant y rhai drwg.
4He cometh to want that dealeth with a slack hand; but the hand of the diligent maketh rich.
4 Y mae llaw segur yn dwyn tlodi, ond llaw ddiwyd yn peri cyfoeth.
5He that gathereth in summer is a wise son; he that sleepeth in harvest is a son that causeth shame.
5 Y mae mab sy'n cywain yn yr haf yn ddeallus, ond un sy'n cysgu trwy'r cynhaeaf yn dod � chywilydd.
6Blessings are upon the head of a righteous [man]; but the mouth of the wicked covereth violence.
6 Bendithion sy'n disgyn ar y cyfiawn, ond y mae genau'r drwg yn cuddio trais.
7The memory of the righteous [man] shall be blessed; but the name of the wicked shall rot.
7 Y mae cofio'r cyfiawn yn dwyn bendith, ond y mae enw'r drwg yn diflannu.
8The wise in heart receiveth commandments; but a prating fool shall fall.
8 Y mae'r doeth yn derbyn gorchymyn, ond y ff�l ei siarad yn cael ei ddifetha.
9He that walketh in integrity walketh securely; but he that perverteth his ways shall be known.
9 Y mae'r un sy'n byw'n uniawn yn cerdded yn ddiogel, ond darostyngir yr un sy'n gwyrdroi ei ffyrdd.
10He that winketh with the eye causeth grief, and a prating fool shall fall.
10 Y mae wincio �'r llygad yn achosi helbul, ond cerydd agored yn peri heddwch.
11The mouth of a righteous [man] is a fountain of life; but the mouth of the wicked covereth violence.
11 Ffynnon bywyd yw geiriau'r cyfiawn, ond y mae genau'r drwg yn cuddio trais.
12Hatred stirreth up strifes; but love covereth all transgressions.
12 Y mae casineb yn achosi cynnen, ond y mae cariad yn cuddio pob trosedd.
13In the lips of an intelligent [man] wisdom is found; but a rod is for the back of him that is void of understanding.
13 Ar wefusau'r deallus ceir doethineb, ond rhoddir gwialen ar gefn y disynnwyr.
14The wise lay up knowledge; but the mouth of the fool is near destruction.
14 Y mae'r doeth yn trysori deall, ond dwyn dinistr yn agos a wna siarad ff�l.
15The rich man's wealth is his strong city; the destruction of the poor is their poverty.
15 Golud y cyfoethog yw ei ddinas gadarn, ond dinistr y tlawd yw ei dlodi.
16The labour of a righteous [man] [tendeth] to life; the revenue of a wicked [man], to sin.
16 Cyflog y cyfiawn yw bywyd, ond cynnyrch y drwg yw pechod.
17Keeping instruction is the path to life; but he that forsaketh reproof goeth astray.
17 Y mae derbyn disgyblaeth yn arwain i fywyd, ond gwrthod cerydd yn arwain ar ddisberod.
18He that covereth hatred hath lying lips, and he that sendeth forth a slander is a fool.
18 Y mae gwefusau twyllodrus yn anwesu casineb, a ff�l yw'r un sy'n enllibio.
19In the multitude of words there wanteth not transgression; but he that restraineth his lips doeth wisely.
19 Pan amlheir geiriau nid oes ball ar dramgwyddo, ond y mae'r deallus yn atal ei eiriau.
20The tongue of the righteous [man] is [as] choice silver; the heart of the wicked is little worth.
20 Y mae tafod y cyfiawn fel arian dethol, ond diwerth yw calon yr un drwg.
21The lips of a righteous [man] feed many; but fools die for want of understanding.
21 Y mae geiriau'r cyfiawn yn cynnal llawer, ond y mae ffyliaid yn marw o ddiffyg synnwyr.
22The blessing of Jehovah, it maketh rich, and he addeth no sorrow to it.
22 Bendith yr ARGLWYDD sy'n rhoi cyfoeth, ac nid yw'n ychwanegu gofid gyda hi.
23It is as sport to a foolish [man] to do wickedness; but a man of understanding hath wisdom.
23 Gwneud anlladrwydd sy'n ddifyrrwch i'r ff�l, ond doethineb yw hyfrydwch y deallus.
24The fear of a wicked [man], it shall come upon him; but the desire of the righteous shall be granted.
24 Yr hyn a ofna a ddaw ar y drygionus, ond caiff y cyfiawn ei ddymuniad.
25As a whirlwind passeth, so is the wicked no [more]; but the righteous is an everlasting foundation.
25 Ar �l y storm, ni bydd s�n am y drygionus, ond y mae sylfaen y cyfiawn yn dragwyddol.
26As vinegar to the teeth, and as smoke to the eyes, so is the sluggard to them that send him.
26 Fel finegr i'r dannedd, neu fwg i'r llygaid, felly y mae'r diogyn i'w feistr.
27The fear of Jehovah prolongeth days; but the years of the wicked shall be shortened.
27 Y mae ofn yr ARGLWYDD yn estyn dyddiau, ond mae blynyddoedd y rhai drygionus yn cael eu byrhau.
28The hope of the righteous is joy; but the expectation of the wicked shall perish.
28 Y mae gobaith y cyfiawn yn troi'n llawenydd, ond derfydd gobaith y drygionus.
29The way of Jehovah is strength to the perfect [man], but destruction to the workers of iniquity.
29 Y mae ffordd yr ARGLWYDD yn noddfa i'r uniawn, ond yn ddinistr i'r rhai a wna ddrwg.
30The righteous [man] shall never be moved; but the wicked shall not inhabit the land.
30 Ni symudir y cyfiawn byth, ond nid erys y drygionus ar y ddaear.
31The mouth of a righteous [man] putteth forth wisdom; but the froward tongue shall be cut out.
31 Y mae genau'r cyfiawn yn llefaru doethineb, ond torrir ymaith y tafod twyllodrus.
32The lips of a righteous [man] know what is acceptable; but the mouth of the wicked is frowardness.
32 Gu373?yr gwefusau'r cyfiawn beth sy'n gymeradwy, ond twyllodrus yw genau'r drygionus.