¹Maður sá var sjúkur, er Lasarus hét, frá Betaníu, þorpi Maríu og Mörtu, systur hennar.

¹Now a certain man was sick, Lazarus from Bethany, of the village of Mary and her sister, Martha.

²En María var sú er smurði Drottin smyrslum og þerraði fætur hans með hári sínu. Bróðir hennar, Lasarus, var sjúkur.

²It was that Mary who had anointed the Lord with ointment, and wiped his feet with her hair, whose brother, Lazarus, was sick.

³Nú gjörðu systurnar Jesú orðsending: ,,Herra, sá sem þú elskar, er sjúkur.``

³The sisters therefore sent to him, saying, “Lord, behold, he for whom you have great affection is sick.”

⁴Þegar hann heyrði það, mælti hann: ,,Þessi sótt er ekki banvæn, heldur Guði til dýrðar, að Guðs sonur vegsamist hennar vegna.``

⁴But when Jesus heard it, he said, “This sickness is not to death, but for the glory of God, that God’s Son may be glorified by it.”

⁵Jesús elskaði þau Mörtu og systur hennar og Lasarus.

⁵Now Jesus loved Martha, and her sister, and Lazarus.

⁶Þegar hann frétti, að hann væri veikur, var hann samt um kyrrt á sama stað í tvo daga.

⁶When therefore he heard that he was sick, he stayed two days in the place where he was.

⁷Að þeim liðnum sagði hann við lærisveina sína: ,,Förum aftur til Júdeu.``

⁷Then after this he said to the disciples, “Let’s go into Judea again.”

⁸Lærisveinarnir sögðu við hann: ,,Rabbí, nýlega voru Gyðingar að því komnir að grýta þig, og þú ætlar þangað aftur?``

⁸The disciples told him, “Rabbi, the Jews were just trying to stone you, and are you going there again?”

⁹Jesús svaraði: ,,Eru ekki stundir dagsins tólf? Sá sem gengur um að degi, hrasar ekki, því hann sér ljós þessa heims.

⁹Jesus answered, “Aren’t there twelve hours of daylight? If a man walks in the day, he doesn’t stumble, because he sees the light of this world.

¹⁰En sá sem gengur um að nóttu, hrasar, því hann hefur ekki ljósið í sér.``

¹⁰ But if a man walks in the night, he stumbles, because the light isn’t in him.”

¹¹Þetta mælti hann, og sagði síðan við þá: ,,Lasarus, vinur vor, er sofnaður. En nú fer ég að vekja hann.``

¹¹He said these things, and after that, he said to them, “Our friend, Lazarus, has fallen asleep, but I am going so that I may awake him out of sleep.”

¹²Þá sögðu lærisveinar hans: ,,Herra, ef hann er sofnaður, batnar honum.``

¹²The disciples therefore said, “Lord, if he has fallen asleep, he will recover.”

¹³En Jesús talaði um dauða hans. Þeir héldu hins vegar, að hann ætti við venjulegan svefn.

¹³Now Jesus had spoken of his death, but they thought that he spoke of taking rest in sleep.

¹⁴Þá sagði Jesús þeim berum orðum: ,,Lasarus er dáinn,

¹⁴So Jesus said to them plainly then, “Lazarus is dead.

¹⁵og yðar vegna fagna ég því, að ég var þar ekki, til þess að þér skuluð trúa. En förum nú til hans.``

¹⁵ I am glad for your sakes that I was not there, so that you may believe. Nevertheless, let’s go to him.”

¹⁶Tómas, sem nefndist tvíburi, sagði þá við hina lærisveinana: ,,Vér skulum fara líka til að deyja með honum.``

¹⁶Thomas therefore, who is called Didymus, “Didymus” means “Twin” said to his fellow disciples, “Let’s go also, that we may die with him.”

¹⁷Þegar Jesús kom, varð hann þess vís, að Lasarus hafði verið fjóra daga í gröfinni.

¹⁷So when Jesus came, he found that he had been in the tomb four days already.

¹⁸Betanía var nálægt Jerúsalem, hér um bil fimmtán skeiðrúm þaðan.

¹⁸Now Bethany was near Jerusalem, about fifteen stadia 15 stadia is about 2.8 kilometers or 1.7 miles away.

¹⁹Margir Gyðingar voru komnir til Mörtu og Maríu að hugga þær eftir bróðurmissinn.

¹⁹Many of the Jews had joined the women around Martha and Mary, to console them concerning their brother.

²⁰Þegar Marta frétti, að Jesús væri að koma, fór hún á móti honum, en María sat heima.

²⁰Then when Martha heard that Jesus was coming, she went and met him, but Mary stayed in the house.

²¹Marta sagði við Jesú: ,,Herra, ef þú hefðir verið hér, væri bróðir minn ekki dáinn.

²¹Therefore Martha said to Jesus, “Lord, if you would have been here, my brother wouldn’t have died.

²²En einnig nú veit ég, að Guð mun gefa þér hvað sem þú biður hann um.``

²²Even now I know that, whatever you ask of God, God will give you.”

²³Jesús segir við hana: ,,Bróðir þinn mun upp rísa.``

²³Jesus said to her, “Your brother will rise again.”

²⁴Marta segir: ,,Ég veit, að hann rís upp í upprisunni á efsta degi.``

²⁴Martha said to him, “I know that he will rise again in the resurrection at the last day.”

²⁵Jesús mælti: ,,Ég er upprisan og lífið. Sá sem trúir á mig, mun lifa, þótt hann deyi.

²⁵Jesus said to her, “I am the resurrection and the life. He who believes in me will still live, even if he dies.

²⁶Og hver sem lifir og trúir á mig, mun aldrei að eilífu deyja. Trúir þú þessu?``

²⁶ Whoever lives and believes in me will never die. Do you believe this?”

²⁷Hún segir við hann: ,,Já, herra. Ég trúi, að þú sért Kristur, Guðs sonur, sem koma skal í heiminn.``

²⁷She said to him, “Yes, Lord. I have come to believe that you are the Christ, God’s Son, he who comes into the world.”

²⁸Að svo mæltu fór hún, kallaði á Maríu systur sína og sagði í hljóði: ,,Meistarinn er hér og vill finna þig.``

²⁸When she had said this, she went away, and called Mary, her sister, secretly, saying, “The Teacher is here, and is calling you.”

²⁹Þegar María heyrði þetta, reis hún skjótt á fætur og fór til hans.

²⁹When she heard this, she arose quickly, and went to him.

³⁰En Jesús var ekki enn kominn til þorpsins, heldur var hann enn á þeim stað, þar sem Marta hafði mætt honum.

³⁰Now Jesus had not yet come into the village, but was in the place where Martha met him.

³¹Gyðingarnir, sem voru heima hjá Maríu að hugga hana, sáu, að hún stóð upp í skyndi og gekk út, og fóru þeir á eftir henni. Þeir hugðu, að hún hefði farið til grafarinnar að gráta þar.

³¹Then the Jews who were with her in the house, and were consoling her, when they saw Mary, that she rose up quickly and went out, followed her, saying, “She is going to the tomb to weep there.”

³²María kom þangað, sem Jesús var, og er hún sá hann, féll hún honum til fóta og sagði við hann: ,,Herra, ef þú hefðir verið hér, væri bróðir minn ekki dáinn.``

³²Therefore when Mary came to where Jesus was, and saw him, she fell down at his feet, saying to him, “Lord, if you would have been here, my brother wouldn’t have died.”

³³Þegar Jesús sá hana gráta og Gyðingana gráta, sem með henni komu, komst hann við í anda og varð hrærður mjög

³³When Jesus therefore saw her weeping, and the Jews weeping who came with her, he groaned in the spirit, and was troubled,

³⁴og sagði: ,,Hvar hafið þér lagt hann?`` Þeir sögðu: ,,Herra, kom þú og sjá.``

³⁴and said, “Where have you laid him?” They told him, “Lord, come and see.”

³⁵Þá grét Jesús.

³⁵Jesus wept.

³⁶Gyðingar sögðu: ,,Sjá, hversu hann hefur elskað hann!``

³⁶The Jews therefore said, “See how much affection he had for him!”

³⁷En nokkrir þeirra sögðu: ,,Gat ekki sá maður, sem opnaði augu hins blinda, einnig varnað því, að þessi maður dæi?``

³⁷Some of them said, “Couldn’t this man, who opened the eyes of him who was blind, have also kept this man from dying?”

³⁸Jesús varð aftur hrærður mjög og fór til grafarinnar. Hún var hellir og steinn fyrir.

³⁸Jesus therefore, again groaning in himself, came to the tomb. Now it was a cave, and a stone lay against it.

³⁹Jesús segir: ,,Takið steininn frá!`` Marta, systir hins dána, segir við hann: ,,Herra, það er komin nálykt af honum, það er komið á fjórða dag.``

³⁹Jesus said, “Take away the stone.” Martha, the sister of him who was dead, said to him, “Lord, by this time there is a stench, for he has been dead four days.”

⁴⁰Jesús segir við hana: ,,Sagði ég þér ekki: ,Ef þú trúir, munt þú sjá dýrð Guðs`?``

⁴⁰Jesus said to her, “Didn’t I tell you that if you believed, you would see God’s glory?”

⁴¹Nú var steinninn tekinn frá. En Jesús hóf upp augu sín og mælti: ,,Faðir, ég þakka þér, að þú hefur bænheyrt mig.

⁴¹So they took away the stone from the place where the dead man was lying. NU omits “from the place where the dead man was lying.” Jesus lifted up his eyes, and said, “Father, I thank you that you listened to me.

⁴²Ég vissi að sönnu, að þú heyrir mig ávallt, en ég sagði þetta vegna mannfjöldans, sem stendur hér umhverfis, til þess að þeir trúi, að þú hafir sent mig.``

⁴² I know that you always listen to me, but because of the multitude that stands around I said this, that they may believe that you sent me.”

⁴³Að svo mæltu hrópaði hann hárri röddu: ,,Lasarus, kom út!``

⁴³When he had said this, he cried with a loud voice, “Lazarus, come out!”

⁴⁴Hinn dáni kom út vafinn líkblæjum á fótum og höndum og með sveitadúk bundinn um andlitið. Jesús segir við þá: ,,Leysið hann og látið hann fara.``

⁴⁴He who was dead came out, bound hand and foot with wrappings, and his face was wrapped around with a cloth. Jesus said to them, “Free him, and let him go.”

⁴⁵Margir Gyðingar, sem komnir voru til Maríu og sáu það, sem Jesús gjörði, tóku nú að trúa á hann.

⁴⁵Therefore many of the Jews, who came to Mary and saw what Jesus did, believed in him.

⁴⁶En nokkrir þeirra fóru til farísea og sögðu þeim, hvað hann hafði gjört.

⁴⁶But some of them went away to the Pharisees, and told them the things which Jesus had done.

⁴⁷Æðstu prestarnir og farísearnir kölluðu þá saman ráðið og sögðu: ,,Hvað eigum vér að gjöra? Þessi maður gjörir mörg tákn.

⁴⁷The chief priests therefore and the Pharisees gathered a council, and said, “What are we doing? For this man does many signs.

⁴⁸Ef vér leyfum honum að halda svo áfram, munu allir trúa á hann, og þá koma Rómverjar og taka bæði helgidóm vorn og þjóð.``

⁴⁸If we leave him alone like this, everyone will believe in him, and the Romans will come and take away both our place and our nation.”

⁴⁹En einn þeirra, Kaífas, sem það ár var æðsti prestur, sagði við þá: ,,Þér vitið ekkert

⁴⁹But a certain one of them, Caiaphas, being high priest that year, said to them, “You know nothing at all,

⁵⁰og hugsið ekkert um það, að yður er betra, að einn maður deyi fyrir lýðinn, en að öll þjóðin tortímist.``

⁵⁰nor do you consider that it is advantageous for us that one man should die for the people, and that the whole nation not perish.”

⁵¹Þetta sagði hann ekki af sjálfum sér, en þar sem hann var æðsti prestur það ár, gat hann spáð því, að Jesús mundi deyja fyrir þjóðina,

⁵¹Now he didn’t say this of himself, but being high priest that year, he prophesied that Jesus would die for the nation,

⁵²og ekki fyrir þjóðina eina, heldur og til að safna saman í eitt dreifðum börnum Guðs.

⁵²and not for the nation only, but that he might also gather together into one the children of God who are scattered abroad.

⁵³Upp frá þeim degi voru þeir ráðnir í að taka hann af lífi.

⁵³So from that day forward they took counsel that they might put him to death.

⁵⁴Jesús gekk því ekki lengur um meðal Gyðinga á almannafæri, heldur fór hann þaðan til staðar í grennd við eyðimörkina, í þorp sem heitir Efraím, og þar dvaldist hann með lærisveinum sínum.

⁵⁴Jesus therefore walked no more openly among the Jews, but departed from there into the country near the wilderness, to a city called Ephraim. He stayed there with his disciples.

⁵⁵Nú nálguðust páskar Gyðinga, og margir fóru úr sveitinni upp til Jerúsalem fyrir páskana til að hreinsa sig.

⁵⁵Now the Passover of the Jews was at hand. Many went up from the country to Jerusalem before the Passover, to purify themselves.

⁵⁶Menn leituðu að Jesú og sögðu sín á milli í helgidóminum: ,,Hvað haldið þér? Skyldi hann ekki koma til hátíðarinnar?``En æðstu prestar og farísear höfðu gefið út skipun um það, að ef nokkur vissi hvar hann væri, skyldi hann segja til, svo að þeir gætu tekið hann.

⁵⁶Then they sought for Jesus and spoke one with another, as they stood in the temple, “What do you think—that he isn’t coming to the feast at all?”

⁵⁷En æðstu prestar og farísear höfðu gefið út skipun um það, að ef nokkur vissi hvar hann væri, skyldi hann segja til, svo að þeir gætu tekið hann.

⁵⁷Now the chief priests and the Pharisees had commanded that if anyone knew where he was, he should report it, that they might seize him.