¹Margir hafa tekið sér fyrir hendur að rekja sögu þeirra viðburða, er gjörst hafa meðal vor,

¹Since many have undertaken to set in order a narrative concerning those matters which have been fulfilled among us,

²samkvæmt því, sem oss hafa flutt þeir menn, er frá öndverðu voru sjónarvottar og þjónar orðsins.

²even as those who from the beginning were eyewitnesses and servants of the word delivered them to us,

³Nú hef ég athugað kostgæfilega allt þetta frá upphafi og réð því einnig af að rita samfellda sögu fyrir þig, göfugi Þeófílus,

³it seemed good to me also, having traced the course of all things accurately from the first, to write to you in order, most excellent Theophilus;

⁴svo að þú megir ganga úr skugga um sannindi þeirra frásagna, sem þú hefur fræðst um.

⁴that you might know the certainty concerning the things in which you were instructed.

⁵Á dögum Heródesar, konungs í Júdeu, var uppi prestur nokkur að nafni Sakaría, af sveit Abía. Kona hans var og af ætt Arons og hét Elísabet.

⁵There was in the days of Herod, the king of Judea, a certain priest named Zacharias, of the priestly division of Abijah. He had a wife of the daughters of Aaron, and her name was Elizabeth.

⁶Þau voru bæði réttlát fyrir Guði og lifðu vammlaus eftir öllum boðum og ákvæðum Drottins.

⁶They were both righteous before God, walking blamelessly in all the commandments and ordinances of the Lord.

⁷En þau áttu ekki barn, því að Elísabet var óbyrja, og bæði voru þau hnigin að aldri.

⁷But they had no child, because Elizabeth was barren, and they both were well advanced in years.

⁸En svo bar við, er röðin kom að sveit hans og hann var að gegna þjónustu fyrir Guði,

⁸Now it happened, while he executed the priest’s office before God in the order of his division,

⁹að það féll í hans hlut, samkvæmt venju prestdómsins, að ganga inn í musteri Drottins og fórna reykelsi.

⁹according to the custom of the priest’s office, his lot was to enter into the temple of the Lord and burn incense.

¹⁰En allur fólksfjöldinn var fyrir utan á bæn, meðan reykelsisfórnin var færð.

¹⁰The whole multitude of the people were praying outside at the hour of incense.

¹¹Birtist honum þá engill Drottins, sem stóð hægra megin við reykelsisaltarið.

¹¹An angel of the Lord appeared to him, standing on the right side of the altar of incense.

¹²Sakaría varð hverft við sýn þessa, og ótta sló á hann.

¹²Zacharias was troubled when he saw him, and fear fell upon him.

¹³En engillinn sagði við hann: ,,Óttast þú eigi, Sakaría, því bæn þín er heyrð. Elísabet kona þín mun fæða þér son, og þú skalt láta hann heita Jóhannes.

¹³But the angel said to him, “Don’t be afraid, Zacharias, because your request has been heard, and your wife, Elizabeth, will bear you a son, and you shall call his name John.

¹⁴Og þér mun veitast gleði og fögnuður, og margir munu gleðjast vegna fæðingar hans.

¹⁴You will have joy and gladness; and many will rejoice at his birth.

¹⁵Því að hann mun verða mikill í augliti Drottins. Aldrei mun hann drekka vín né áfengan drykk, en fyllast heilögum anda þegar frá móðurlífi.

¹⁵For he will be great in the sight of the Lord, and he will drink no wine nor strong drink. He will be filled with the Holy Spirit, even from his mother’s womb.

¹⁶Og mörgum af Ísraels sonum mun hann snúa til Drottins, Guðs þeirra.

¹⁶He will turn many of the children of Israel to the Lord, their God.

¹⁷Og hann mun ganga fyrir honum í anda og krafti Elía til að snúa hjörtum feðra til barna og óhlýðnum til hugarfars réttlátra og búa Drottni altygjaðan lýð.``

¹⁷He will go before him in the spirit and power of Elijah, ‘to turn the hearts of the fathers to the children,’ and the disobedient to the wisdom of the just; to prepare a people prepared for the Lord.”

¹⁸Sakaría sagði við engilinn: ,,Af hverju get ég vitað þetta? Ég er gamall og kona mín hnigin að aldri.``

¹⁸Zacharias said to the angel, “How can I be sure of this? For I am an old man, and my wife is well advanced in years.”

¹⁹En engillinn svaraði honum: ,,Ég er Gabríel, sem stend frammi fyrir Guði, ég var sendur til að tala við þig og flytja þér þessa gleðifregn.

¹⁹The angel answered him, “I am Gabriel, who stands in the presence of God. I was sent to speak to you, and to bring you this good news.

²⁰Og þú munt verða mállaus og ekki geta talað til þess dags, er þetta kemur fram, vegna þess að þú trúðir ekki orðum mínum, en þau munu rætast á sínum tíma.``

²⁰Behold, you will be silent and not able to speak, until the day that these things will happen, because you didn’t believe my words, which will be fulfilled in their proper time.”

²¹Og fólkið beið eftir Sakaría og undraðist, hve honum dvaldist í musterinu.

²¹The people were waiting for Zacharias, and they marveled that he delayed in the temple.

²²En er hann kom út, gat hann ekki talað við þá, og skildu þeir, að hann hafði séð sýn í musterinu. Hann gaf þeim bendingar og var mállaus áfram.

²²When he came out, he could not speak to them, and they perceived that he had seen a vision in the temple. He continued making signs to them, and remained mute.

²³Og er þjónustudagar hans voru liðnir, fór hann heim til sín.

²³It happened, when the days of his service were fulfilled, he departed to his house.

²⁴En eftir þessa daga varð Elísabet kona hans þunguð, og hún leyndi sér í fimm mánuði og sagði:

²⁴After these days Elizabeth, his wife, conceived, and she hid herself five months, saying,

²⁵,,Þannig hefur Drottinn gjört við mig, er hann leit til mín að afmá hneisu mína í augum manna.``

²⁵“Thus has the Lord done to me in the days in which he looked at me, to take away my reproach among men.”

²⁶En á sjötta mánuði var Gabríel engill sendur frá Guði til borgar í Galíleu, sem heitir Nasaret,

²⁶Now in the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee, named Nazareth,

²⁷til meyjar, er var föstnuð manni, sem Jósef hét, af ætt Davíðs, en mærin hét María.

²⁷to a virgin pledged to be married to a man whose name was Joseph, of the house of David. The virgin’s name was Mary.

²⁸Og engillinn kom inn til hennar og sagði: ,,Heil vert þú, sem nýtur náðar Guðs! Drottinn er með þér.``

²⁸Having come in, the angel said to her, “Rejoice, you highly favored one! The Lord is with you. Blessed are you among women!”

²⁹En hún varð hrædd við þessi orð og hugleiddi, hvílík þessi kveðja væri.

²⁹But when she saw him, she was greatly troubled at the saying, and considered what kind of salutation this might be.

³⁰Og engillinn sagði við hana: ,,Óttast þú eigi, María, því að þú hefur fundið náð hjá Guði.

³⁰The angel said to her, “Don’t be afraid, Mary, for you have found favor with God.

³¹Þú munt þunguð verða og son ala, og þú skalt láta hann heita JESÚ.

³¹Behold, you will conceive in your womb, and bring forth a son, and will call his name ‘Jesus.’

³²Hann mun verða mikill og kallaður sonur hins hæsta. Drottinn Guð mun gefa honum hásæti Davíðs föður hans,

³²He will be great, and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of his father, David,

³³og hann mun ríkja yfir ætt Jakobs að eilífu, og á ríki hans mun enginn endir verða.``

³³and he will reign over the house of Jacob forever. There will be no end to his Kingdom.”

³⁴Þá sagði María við engilinn: ,,Hvernig má þetta verða, þar eð ég hef ekki karlmanns kennt?``

³⁴Mary said to the angel, “How can this be, seeing I am a virgin?”

³⁵Og engillinn sagði við hana: ,,Heilagur andi mun koma yfir þig og kraftur hins hæsta mun yfirskyggja þig. Fyrir því mun og barnið verða kallað heilagt, sonur Guðs.

³⁵The angel answered her, “The Holy Spirit will come on you, and the power of the Most High will overshadow you. Therefore also the holy one who is born from you will be called the Son of God.

³⁶Elísabet, frændkona þín, er einnig orðin þunguð að syni í elli sinni, og þetta er sjötti mánuður hennar, sem kölluð var óbyrja,

³⁶Behold, Elizabeth, your relative, also has conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who was called barren.

³⁷en Guði er enginn hlutur um megn.``

³⁷For everything spoken by God is possible.”

³⁸Þá sagði María: ,,Sjá, ég er ambátt Drottins. Verði mér eftir orðum þínum.`` Og engillinn fór burt frá henni.

³⁸Mary said, “Behold, the handmaid of the Lord; be it to me according to your word.” The angel departed from her.

³⁹En á þeim dögum tók María sig upp og fór með flýti til borgar nokkurrar í fjallbyggðum Júda.

³⁹Mary arose in those days and went into the hill country with haste, into a city of Judah,

⁴⁰Hún kom inn í hús Sakaría og heilsaði Elísabetu.

⁴⁰and entered into the house of Zacharias and greeted Elizabeth.

⁴¹Þá varð það, þegar Elísabet heyrði kveðju Maríu, að barnið tók viðbragð í lífi hennar, og Elísabet fylltist heilögum anda

⁴¹It happened, when Elizabeth heard Mary’s greeting, that the baby leaped in her womb, and Elizabeth was filled with the Holy Spirit.

⁴²og hrópaði hárri röddu: ,,Blessuð ert þú meðal kvenna og blessaður ávöxtur lífs þíns.

⁴²She called out with a loud voice, and said, “Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb!

⁴³Hvaðan kemur mér þetta, að móðir Drottins míns kemur til mín?

⁴³Why am I so favored, that the mother of my Lord should come to me?

⁴⁴Þegar kveðja þín hljómaði í eyrum mér, tók barnið viðbragð af gleði í lífi mínu.

⁴⁴For behold, when the voice of your greeting came into my ears, the baby leaped in my womb for joy!

⁴⁵Sæl er hún, sem trúði því, að rætast mundi það, sem sagt var við hana frá Drottni.``

⁴⁵Blessed is she who believed, for there will be a fulfillment of the things which have been spoken to her from the Lord!”

⁴⁶Og María sagði: Önd mín miklar Drottin,

⁴⁶Mary said, “My soul magnifies the Lord.

⁴⁷og andi minn gleðst í Guði, frelsara mínum.

⁴⁸Því að hann hefur litið til ambáttar sinnar í smæð hennar, héðan af munu allar kynslóðir mig sæla segja.

⁴⁸for he has looked at the humble state of his handmaid. For behold, from now on, all generations will call me blessed.

⁴⁹Því að mikla hluti hefur hinn voldugi við mig gjört, og heilagt er nafn hans.

⁴⁹For he who is mighty has done great things for me. Holy is his name.

⁵⁰Miskunn hans við þá, er óttast hann, varir frá kyni til kyns.

⁵¹Máttarverk hefur hann unnið með armi sínum og drembilátum í hug og hjarta hefur hann tvístrað.

⁵¹He has shown strength with his arm. He has scattered the proud in the imagination of their hearts.

⁵²Valdhöfum hefur hann steypt af stóli og upp hafið smælingja,

⁵²He has put down princes from their thrones. And has exalted the lowly.

⁵³hungraða hefur hann fyllt gæðum, en látið ríka tómhenta frá sér fara.

⁵³He has filled the hungry with good things. He has sent the rich away empty.

⁵⁴Hann hefur minnst miskunnar sinnar og tekið að sér Ísrael, þjón sinn,

⁵⁵eins og hann talaði til feðra vorra, við Abraham og niðja hans ævinlega.

⁵⁵As he spoke to our fathers, to Abraham and his seed forever.”

⁵⁶En María dvaldist hjá henni hér um bil þrjá mánuði og sneri síðan heim til sín.

⁵⁶Mary stayed with her about three months, and then returned to her house.

⁵⁷Nú kom sá tími, að Elísabet skyldi verða léttari, og ól hún son.

⁵⁷Now the time that Elizabeth should give birth was fulfilled, and she brought forth a son.

⁵⁸Og nágrannar hennar og ættmenn heyrðu, hversu mikla miskunn Drottinn hafði auðsýnt henni, og samfögnuðu henni.

⁵⁸Her neighbors and her relatives heard that the Lord had magnified his mercy towards her, and they rejoiced with her.

⁵⁹Á áttunda degi komu þeir að umskera sveininn, og vildu þeir láta hann heita Sakaría í höfuðið á föður sínum.

⁵⁹It happened on the eighth day, that they came to circumcise the child; and they would have called him Zacharias, after the name of the father.

⁶⁰Þá mælti móðir hans: ,,Eigi skal hann svo heita, heldur Jóhannes.``

⁶⁰His mother answered, “Not so; but he will be called John.”

⁶¹En þeir sögðu við hana: ,,Enginn er í ætt þinni, sem heitir því nafni.``

⁶¹They said to her, “There is no one among your relatives who is called by this name.”

⁶²Bentu þeir þá föður hans, að hann léti þá vita, hvað sveinninn skyldi heita.

⁶²They made signs to his father, what he would have him called.

⁶³Hann bað um spjald og reit: ,,Jóhannes er nafn hans,`` og urðu þeir allir undrandi.

⁶³He asked for a writing tablet, and wrote, “His name is John.” They all marveled.

⁶⁴Jafnskjótt laukst upp munnur hans og tunga, og hann fór að tala og lofaði Guð.

⁶⁴His mouth was opened immediately, and his tongue freed, and he spoke, blessing God.

⁶⁵En ótta sló á alla nágranna þeirra og þótti þessi atburður miklum tíðindum sæta í allri fjallbyggð Júdeu.

⁶⁵Fear came on all who lived around them, and all these sayings were talked about throughout all the hill country of Judea.

⁶⁶Og allir, sem þetta heyrðu, festu það í huga sér og sögðu: ,,Hvað mun barn þetta verða?`` Því að hönd Drottins var með honum.

⁶⁶All who heard them laid them up in their heart, saying, “What then will this child be?” The hand of the Lord was with him.

⁶⁷En Sakaría faðir hans fylltist heilögum anda og mælti af spámannlegri andagift:

⁶⁷His father, Zacharias, was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,

⁶⁸Lofaður sé Drottinn, Guð Ísraels, því að hann hefur vitjað lýðs síns og búið honum lausn.

⁶⁸“Blessed be the Lord, the God of Israel, for he has visited and worked redemption for his people;

⁶⁹Hann hefur reist oss horn hjálpræðis í húsi Davíðs þjóns síns,

⁷⁰eins og hann talaði fyrir munn sinna heilögu spámanna frá öndverðu,

⁷¹frelsun frá óvinum vorum og úr höndum allra, er hata oss.

⁷²Hann hefur auðsýnt feðrum vorum miskunn og minnst síns heilaga sáttmála,

⁷²to show mercy towards our fathers, to remember his holy covenant,

⁷³þess eiðs, er hann sór Abraham föður vorum

⁷⁴að hrífa oss úr höndum óvina og veita oss að þjóna sér óttalaust

⁷⁴to grant to us that we, being delivered out of the hand of our enemies, should serve him without fear,

⁷⁵í heilagleik og réttlæti fyrir augum hans alla daga vora.

⁷⁶Og þú, sveinn! munt nefndur verða spámaður hins hæsta, því að þú munt ganga fyrir Drottni að greiða vegu hans

⁷⁶And you, child, will be called a prophet of the Most High, for you will go before the face of the Lord to prepare his ways,

⁷⁷og veita lýð hans þekkingu á hjálpræðinu, sem er fyrirgefning synda þeirra.

⁷⁸Þessu veldur hjartans miskunn Guðs vors. Hún lætur upp renna sól af hæðum að vitja vor

⁷⁸because of the tender mercy of our God, whereby the dawn from on high will visit us,

⁷⁹og lýsa þeim, sem sitja í myrkri og skugga dauðans, og beina fótum vorum á friðar veg.En sveinninn óx og varð þróttmikill í anda. Hann dvaldist í óbyggðum til þess dags, er hann skyldi koma fram fyrir Ísrael.

⁷⁹to shine on those who sit in darkness and the shadow of death; to guide our feet into the way of peace.”

⁸⁰En sveinninn óx og varð þróttmikill í anda. Hann dvaldist í óbyggðum til þess dags, er hann skyldi koma fram fyrir Ísrael.

⁸⁰The child was growing, and becoming strong in spirit, and was in the desert until the day of his public appearance to Israel.