¹Aftur tók hann að kenna við vatnið. Svo mikill mannfjöldi safnaðist að honum, að hann varð að stíga í bát og sitja þar, úti á vatninu. En allt fólkið var á landi við vatnið.

¹Again he began to teach by the seaside. A great multitude was gathered to him, so that he entered into a boat in the sea, and sat down. All the multitude were on the land by the sea.

²Hann kenndi þeim margt í dæmisögum og sagði við þá:

²He taught them many things in parables, and told them in his teaching,

³,,Hlýðið á! Sáðmaður gekk út að sá,

³ “Listen! Behold, the farmer went out to sow,

⁴og þá er hann sáði, féll sumt hjá götunni, og fuglar komu og átu það upp.

⁴ and it happened, as he sowed, some seed fell by the road, and the birds TR adds “of the air” came and devoured it.

⁵Sumt féll í grýtta jörð, þar sem var lítill jarðvegur, og það rann skjótt upp, því það hafði ekki djúpa jörð.

⁵ Others fell on the rocky ground, where it had little soil, and immediately it sprang up, because it had no depth of soil.

⁶En er sól hækkaði, visnaði það, og sökum þess að það hafði ekki rætur, skrælnaði það.

⁶ When the sun had risen, it was scorched; and because it had no root, it withered away.

⁷Og sumt féll meðal þyrna, og þyrnarnir uxu og kæfðu það, og það bar ekki ávöxt.

⁷ Others fell among the thorns, and the thorns grew up, and choked it, and it yielded no fruit.

⁸En sumt féll í góða jörð, kom upp, óx og bar ávöxt, það gaf þrítugfaldan, sextugfaldan og hundraðfaldan ávöxt.``

⁸ Others fell into the good ground, and yielded fruit, growing up and increasing. Some brought forth thirty times, some sixty times, and some one hundred times as much.”

⁹Og hann sagði: ,,Hver sem eyru hefur að heyra, hann heyri!``

⁹He said, “Whoever has ears to hear, let him hear.”

¹⁰Þegar hann var orðinn einn, spurðu þeir tólf og hinir, sem með honum voru, um dæmisögurnar.

¹⁰When he was alone, those who were around him with the twelve asked him about the parables.

¹¹Hann svaraði þeim: ,,Yður er gefinn leyndardómur Guðs ríkis. Hinir, sem fyrir utan eru, fá allt í dæmisögum,

¹¹He said to them, “To you is given the mystery of the Kingdom of God, but to those who are outside, all things are done in parables,

¹²að sjáandi sjái þeir og skynji ekki, heyrandi heyri þeir og skilji ekki, svo þeir snúi sér eigi og verði fyrirgefið.``

¹² that ‘seeing they may see, and not perceive; and hearing they may hear, and not understand; lest perhaps they should turn again, and their sins should be forgiven them.’” Isaiah 6:9-10

¹³Og hann segir við þá: ,,Þér skiljið eigi þessa dæmisögu. Hvernig fáið þér þá skilið nokkra dæmisögu?

¹³He said to them, “Don’t you understand this parable? How will you understand all of the parables?

¹⁴Sáðmaðurinn sáir orðinu.

¹⁴ The farmer sows the word.

¹⁵Það hjá götunni, þar sem orðinu er sáð, merkir þá sem heyra, en Satan kemur jafnskjótt og tekur burt orðið, sem í þá var sáð.

¹⁵ The ones by the road are the ones where the word is sown; and when they have heard, immediately Satan comes, and takes away the word which has been sown in them.

¹⁶Eins það sem sáð var í grýtta jörð, það merkir þá sem taka orðinu með fögnuði, um leið og þeir heyra það,

¹⁶ These in the same way are those who are sown on the rocky places, who, when they have heard the word, immediately receive it with joy.

¹⁷en hafa enga rótfestu. Þeir eru hvikulir og er þrenging verður síðan eða ofsókn vegna orðsins, bregðast þeir þegar.

¹⁷ They have no root in themselves, but are short-lived. When oppression or persecution arises because of the word, immediately they stumble.

¹⁸Öðru var sáð meðal þyrna. Það merkir þá sem heyra orðið,

¹⁸ Others are those who are sown among the thorns. These are those who have heard the word,

¹⁹en áhyggjur heimsins, tál auðæfanna og aðrar girndir koma til og kefja orðið, svo það ber engan ávöxt.

¹⁹ and the cares of this age, and the deceitfulness of riches, and the lusts of other things entering in choke the word, and it becomes unfruitful.

²⁰Hitt, sem sáð var í góða jörð, merkir þá sem heyra orðið, taka við því og bera þrítugfaldan, sextugfaldan og hundraðfaldan ávöxt.``

²⁰ Those which were sown on the good ground are those who hear the word, and accept it, and bear fruit, some thirty times, some sixty times, and some one hundred times.”

²¹Og hann sagði við þá: ,,Ekki bera menn ljós inn og setja það undir mæliker eða bekk? Er það ekki sett á ljósastiku?

²¹He said to them, “Is the lamp brought to be put under a basket literally, a modion, a dry measuring basket containing about a peck (about 9 litres) or under a bed? Isn’t it put on a stand?

²²Því að ekkert er hulið, að það verði eigi gjört opinbert, né leynt, að það komi ekki í ljós.

²² For there is nothing hidden, except that it should be made known; neither was anything made secret, but that it should come to light.

²³Ef einhver hefur eyru að heyra, hann heyri!``

²³ If any man has ears to hear, let him hear.”

²⁴Enn sagði hann við þá: ,,Gætið að, hvað þér heyrið. Með þeim mæli, sem þér mælið, mun yður mælt verða og við yður bætt.

²⁴He said to them, “Take heed what you hear. With whatever measure you measure, it will be measured to you, and more will be given to you who hear.

²⁵Því að þeim, sem hefur, mun gefið verða, og frá þeim, sem eigi hefur, mun tekið verða jafnvel það sem hann hefur.``

²⁵ For whoever has, to him will more be given, and he who doesn’t have, even that which he has will be taken away from him.”

²⁶Þá sagði hann: ,,Svo er Guðs ríki sem maður sái sæði í jörð.

²⁶He said, “The Kingdom of God is as if a man should cast seed on the earth,

²⁷Hann sefur síðan og vakir, nætur og daga, en sæðið grær og vex, hann veit ekki með hverjum hætti.

²⁷ and should sleep and rise night and day, and the seed should spring up and grow, he doesn’t know how.

²⁸Sjálfkrafa ber jörðin ávöxt, fyrst stráið, þá axið og síðan fullvaxið hveiti í axinu.

²⁸ For the earth bears fruit: first the blade, then the ear, then the full grain in the ear.

²⁹En þá er ávöxturinn er fullþroska, lætur hann þegar bera út sigðina, því að uppskeran er komin.``

²⁹ But when the fruit is ripe, immediately he puts forth the sickle, because the harvest has come.”

³⁰Og hann sagði: ,,Við hvað eigum vér að líkja Guðs ríki? Með hvaða dæmi eigum vér að lýsa því?

³⁰He said, “How will we liken the Kingdom of God? Or with what parable will we illustrate it?

³¹Líkt er það mustarðskorni. Þegar því er sáð í mold, er það smærra hverju sáðkorni á jörðu.

³¹ It’s like a grain of mustard seed, which, when it is sown in the earth, though it is less than all the seeds that are on the earth,

³²En eftir að því er sáð tekur það að spretta, það verður öllum jurtum meira og fær svo stórar greinar, að fuglar himins geta hreiðrað sig í skugga þess.``

³² yet when it is sown, grows up, and becomes greater than all the herbs, and puts out great branches, so that the birds of the sky can lodge under its shadow.”

³³Í mörgum slíkum dæmisögum flutti hann þeim orðið, svo sem þeir gátu numið,

³³With many such parables he spoke the word to them, as they were able to hear it.

³⁴og án dæmisagna talaði hann ekki til þeirra, en fyrir lærisveinum sínum skýrði hann allt, þegar þeir voru einir.

³⁴Without a parable he didn’t speak to them; but privately to his own disciples he explained everything.

³⁵Að kvöldi sama dags sagði hann við þá: ,,Förum yfir um!``

³⁵On that day, when evening had come, he said to them, “Let’s go over to the other side.”

³⁶Þeir skildu þá við mannfjöldann og tóku hann með sér, þar sem hann var, í bátnum, en aðrir bátar voru með honum.

³⁶Leaving the multitude, they took him with them, even as he was, in the boat. Other small boats were also with him.

³⁷Þá brast á stormhrina mikil, og féllu öldurnar inn í bátinn, svo við lá, að hann fyllti.

³⁷A big wind storm arose, and the waves beat into the boat, so much that the boat was already filled.

³⁸Jesús var í skutnum og svaf á kodda. Þeir vöktu hann og sögðu við hann: ,,Meistari, hirðir þú ekki um, að vér förumst?``

³⁸He himself was in the stern, asleep on the cushion, and they woke him up, and told him, “Teacher, don’t you care that we are dying?”

³⁹Hann vaknaði, hastaði á vindinn og sagði við vatnið: ,,Þegi þú, haf hljótt um þig!`` Þá lægði vindinn og gerði stillilogn.

³⁹He awoke, and rebuked the wind, and said to the sea, “Peace! Be still!” The wind ceased, and there was a great calm.

⁴⁰Og hann sagði við þá: ,,Hví eruð þér hræddir, hafið þér enn enga trú?``En þeir urðu miklum ótta lostnir og sögðu hver við annan: ,,Hver er þessi? Jafnvel vindur og vatn hlýða honum.``

⁴⁰He said to them, “Why are you so afraid? How is it that you have no faith?”

⁴¹En þeir urðu miklum ótta lostnir og sögðu hver við annan: ,,Hver er þessi? Jafnvel vindur og vatn hlýða honum.``

⁴¹They were greatly afraid, and said to one another, “Who then is this, that even the wind and the sea obey him?”