¹ وقتی عیسی جمعیّت زیادی را دید، به بالای كوهی رفت و در آنجا نشست و شاگردانش به نزد او آمدند

¹But seeing the crowds, he went up into the mountain, and having sat down, his disciples came to him;

² و او دهان خود را گشوده به آنان چنین تعلیم داد:

²and, having opened his mouth, he taught them, saying,

³ «خوشا به حال کسانی‌که از فقر روحی خود آگاهند زیرا، پادشاهی آسمان از آن ایشان است.

³Blessed [are] the poor in spirit, for *theirs* is the kingdom of the heavens.

⁴ «خوشا به حال ماتم‌زدگان، زیرا ایشان تسلّی خواهند یافت.

⁴Blessed they that mourn, for *they* shall be comforted.

⁵ «خوشا به حال فروتنان، زیرا ایشان مالک جهان خواهند شد.

⁵Blessed the meek, for *they* shall inherit the earth.

⁶ «خوشا به حال کسانی‌که گرسنه و تشنهٔ نیكی خدایی هستند، زیرا ایشان سیر خواهند شد.

⁶Blessed they who hunger and thirst after righteousness, for *they* shall be filled.

⁷ «خوشا به حال رحم‌كنندگان، زیرا ایشان رحمت را خواهند دید.

⁷Blessed the merciful, for *they* shall find mercy.

⁸ «خوشا به حال پاکدلان، زیرا ایشان خدا را خواهند دید.

⁸Blessed the pure in heart, for *they* shall see God.

⁹ «خوشا به حال صلح‌كنندگان، زیرا ایشان فرزندان خدا خوانده خواهند شد.

⁹Blessed the peace-makers, for *they* shall be called sons of God.

¹⁰ «خوشا به حال کسانی‌که در راه نیكی آزار می‌بینند، زیرا پادشاهی آسمان از آن ایشان است.

¹⁰Blessed they who are persecuted on account of righteousness, for *theirs* is the kingdom of the heavens.

¹¹ «خوشحال باشید اگر به‌خاطر من به شما اهانت می‌کنند و آزار می‌رسانند و به ناحق هرگونه افترایی به شما می‌زنند.

¹¹Blessed are ye when they may reproach and persecute you, and say every wicked thing against you, lying, for my sake.

¹² خوشحال باشید و بسیار شادی كنید، زیرا پاداش شما در آسمان عظیم است، چون همین‌طور به انبیای قبل از شما نیز آزار می‌رسانیدند.

¹²Rejoice and exult, for your reward is great in the heavens; for thus have they persecuted the prophets who were before you.

¹³ «شما نمک جهان هستید ولی هرگاه نمک مزهٔ خود را از دست بدهد، چگونه می‌توان آن را بار دیگر نمكین ساخت؟ دیگر مصرفی ندارد، جز آنكه بیرون ریخته پایمال مردم شود.

¹³*Ye* are the salt of the earth; but if the salt have become insipid, wherewith shall it be salted? It is no longer fit for anything but to be cast out and to be trodden under foot by men.

¹⁴ «شما نور جهان هستید. نمی‌توان شهری را كه بر كوهی بنا شده است، پنهان كرد.

¹⁴*Ye* are the light of the world: a city situated on the top of a mountain cannot be hid.

¹⁵ هیچ‌کس چراغ روشن نمی‌کند كه آن را زیر سرپوش بگذارد، بلكه آن را بر چراغ‌پایه قرار می‌دهد تا به تمام ساكنان خانه نور دهد.

¹⁵Nor do [men] light a lamp and put it under the bushel, but upon the lamp-stand, and it shines for all who are in the house.

¹⁶ نور شما نیز باید همین‌طور در برابر مردم بتابد تا كارهای نیک شما را ببینند و پدر آسمانی شما را ستایش نمایند.

¹⁶Let your light thus shine before men, so that they may see your upright works, and glorify your Father who is in the heavens.

¹⁷ «فكر نكنید كه من آمده‌ام تا تورات و نوشته‌های انبیا را منسوخ نمایم. نیامده‌ام تا منسوخ كنم، بلكه تا به كمال برسانم.

¹⁷Think not that I am come to make void the law or the prophets; I am not come to make void, but to fulfil.

¹⁸ یقین بدانید كه تا آسمان و زمین بر جای هستند، هیچ حرف و نقطه‌ای از تورات از بین نخواهد رفت تا همهٔ آن به انجام برسد.

¹⁸For verily I say unto you, Until the heaven and the earth pass away, one iota or one tittle shall in no wise pass from the law till all come to pass.

¹⁹ پس هرگاه کسی حتّی كوچكترین احكام شریعت را بشكند و به دیگران چنین تعلیم دهد در پادشاهی آسمان پست‌ترین فرد محسوب خواهد شد. حال آنكه هرکس شریعت را نگاه دارد و به دیگران نیز چنین تعلیم دهد، در پادشاهی آسمان بزرگ خوانده خواهد شد.

¹⁹Whosoever then shall do away with one of these least commandments, and shall teach men so, shall be called least in the kingdom of the heavens; but whosoever shall practise and teach [them], *he* shall be called great in the kingdom of the heavens.

²⁰ بدانید كه تا نیكی شما از نیكی علما و فریسیان بیشتر نباشد، به پادشاهی آسمان وارد نخواهید شد.

²⁰For I say unto you, that unless your righteousness surpass [that] of the scribes and Pharisees, ye shall in no wise enter into the kingdom of the heavens.

²¹ «شنیده‌اید كه در قدیم به مردم گفته شد: 'قتل نكن و هرکس مرتكب قتل شود محكوم خواهد شد.'

²¹Ye have heard that it was said to the ancients, Thou shalt not kill; but whosoever shall kill shall be subject to the judgment.

²² امّا من به شما می‌گویم: هرکس نسبت به برادر خود عصبانی شود، محكوم خواهد شد و هرکه برادر خود را ابلَه بخواند، به دادگاه برده خواهد شد و اگر او را 'احمق' بخواند مستوجب آتش جهنم خواهد بود.

²²But *I* say unto you, that every one that is lightly angry with his brother shall be subject to the judgment; but whosoever shall say to his brother, Raca, shall be subject to [be called before] the sanhedrim; but whosoever shall say, Fool, shall be subject to the penalty of the hell of fire.

²³ پس اگر هدیهٔ خود را به قربانگاه ببری و در آنجا به‌خاطر بیاوری كه برادرت از تو شكایتی دارد،

²³If therefore thou shouldest offer thy gift at the altar, and there shouldest remember that thy brother has something against thee,

²⁴ هدیهٔ خود را جلوی قربانگاه بگذار و اول برو با برادر خود آشتی كن و آنگاه برگرد و هدیهٔ خویش را تقدیم كن.

²⁴leave there thy gift before the altar, and first go, be reconciled to thy brother, and then come and offer thy gift.

²⁵ «با مدّعی خود وقتی‌که هنوز در راه دادگاه هستی صلح نما وگرنه آن مدّعی تو را به دست قاضی خواهد سپرد و قاضی تو را به دست زندانبان خواهد داد و به زندان خواهی افتاد.

²⁵Make friends with thine adverse party quickly, whilst thou art in the way with him; lest some time the adverse party deliver thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and thou be cast into prison.

²⁶ یقین بدان كه تا ریال آخر را نپردازی، آزاد نخواهی شد.

²⁶Verily I say to thee, Thou shalt in no wise come out thence till thou hast paid the last farthing.

²⁷ «شنیده‌اید كه گفته شده: 'زنا نكن'

²⁷Ye have heard that it has been said, Thou shalt not commit adultery.

²⁸ امّا من به شما می‌گویم هرگاه مردی از روی شهوت به زنی نگاه كند در دل خود با او زنا كرده است.

²⁸But *I* say unto you, that every one who looks upon a woman to lust after her has already committed adultery with her in his heart.

²⁹ پس اگر چشم راست تو باعث گمراهی تو می‌شود، آن را بیرون آور و دورانداز؛ زیرا بهتر است كه عضوی از بدن خود را از دست بدهی تا اینكه با تمام بدن به جهنم افكنده شوی.

²⁹But if thy right eye be a snare to thee, pluck it out and cast it from thee: for it is profitable for thee that one of thy members perish, and not thy whole body be cast into hell.

³⁰ اگر دست راستت تو را گمراه می‌سازد، آن را ببر و دور انداز؛ زیرا بهتر است كه عضوی از بدن خود را از دست بدهی تا اینكه با تمام بدن به جهنم بیفتی.

³⁰And if thy right hand be a snare to thee, cut it off and cast it from thee: for it is profitable for thee that one of thy members perish, and not thy whole body be cast into hell.

³¹ «همچنین گفته شده: 'هرگاه مردی زن خود را طلاق دهد، باید طلاقنامه‌ای به او بدهد.'

³¹It has been said too, Whosoever shall put away his wife, let him give her a letter of divorce.

³² امّا من به شما می‌گویم: هرگاه کسی زن خود را جز به علّت زنا طلاق دهد، او را به زنا كاری می‌کشاند و هرکس با چنین زنی ازدواج نماید، زنا می‌کند.

³²But *I* say unto you, that whosoever shall put away his wife, except for cause of fornication, makes her commit adultery, and whosoever marries one that is put away commits adultery.

³³ «همچنین شنیده‌اید كه در قدیم به مردم گفته شده: 'قسم دروغ نخور و به هر سوگندی كه به نام خداوند یاد کرده‌ای عمل نما.'

³³Again, ye have heard that it has been said to the ancients, Thou shalt not forswear thyself, but shalt render to the Lord what thou hast sworn.

³⁴ امّا من می‌گویم به هیچ وجه قسم یاد نكن، نه به آسمان زیرا كه عرش خداست،

³⁴But *I* say unto you, Do not swear at all; neither by the heaven, because it is [the] throne of God;

³⁵ نه به زمین زیرا كه پای‌انداز اوست، نه به اورشلیم زیرا كه شهر آن پادشاه بزرگ است

³⁵nor by the earth, because it is [the] footstool of his feet; nor by Jerusalem, because it is [the] city of the great King.

³⁶ و نه به سر خود، زیرا قادر نیستی مویی از آن را سیاه یا سفید کنی.

³⁶Neither shalt thou swear by thy head, because thou canst not make one hair white or black.

³⁷ سخن شما فقط بلی یا خیر باشد. زیاده بر این از شیطان است.

³⁷But let your word be Yea, yea; Nay, nay; but what is more than these is from evil.

³⁸ «شنیده‌اید كه گفته شده: 'چشم به عوض چشم و دندان به عوض دندان.'

³⁸Ye have heard that it has been said, Eye for eye and tooth for tooth.

³⁹ امّا من به شما می‌گویم به کسی‌که به تو بدی می‌کند بدی نكن و اگر کسی بر گونهٔ راست تو سیلی می‌زند، گونهٔ دیگر خود را به طرف او بگردان.

³⁹But *I* say unto you, not to resist evil; but whoever shall strike thee on thy right cheek, turn to him also the other;

⁴⁰ هرگاه کسی تو را برای گرفتن پیراهنت به دادگاه بكشاند، كت خود را هم به او ببخش.

⁴⁰and to him that would go to law with thee and take thy body coat, leave him thy cloak also.

⁴¹ هرگاه شخصی تو را به پیمودن یک کیلومتر راه مجبور نماید دو کیلومتر با او برو.

⁴¹And whoever will compel thee to go one mile, go with him two.

⁴² به کسی‌که از تو چیزی می‌خواهد ببخش و از کسی‌که تقاضای قرض می‌کند، روی نگردان.

⁴²To him that asks of thee give, and from him that desires to borrow of thee turn not away.

⁴³ «شنیده‌اید كه: 'همسایه‌ات را دوست بدار و با دشمن خویش دشمنی كن.'

⁴³Ye have heard that it has been said, Thou shalt love thy neighbour and hate thine enemy.

⁴⁴ امّا من به شما می‌گویم دشمنان خود را دوست بدارید و برای کسانی‌که به شما آزار می‌رسانند دعا كنید.

⁴⁴But *I* say unto you, Love your enemies, [bless those who curse you,] do good to those who hate you, and pray for those who [insult you and] persecute you,

⁴⁵ به این وسیله شما فرزندان پدر آسمانی خود خواهید شد، چون او آفتاب خود را بر بدان و نیكان، یكسان می‌تاباند و باران خود را بر درستكاران و بدكاران می‌باراند.

⁴⁵that ye may be [the] sons of your Father who is in [the] heavens; for he makes his sun rise on evil and good, and sends rain on just and unjust.

⁴⁶ اگر فقط کسانی را دوست بدارید كه شما را دوست دارند، چه اجری دارید؟ مگر باجگیران همین كار را نمی‌كنند؟

⁴⁶For if ye should love those who love you, what reward have ye? Do not also the tax-gatherers the same?

⁴⁷ اگر فقط به دوستان خود سلام كنید چه كار فوق‌العاده‌ای کرده‌اید؟ مگر بی‌دینان همین كار را نمی‌کنند؟ پس شما باید كامل باشید همان‌طور كه پدر آسمانی شما كامل است.

⁴⁷And if ye should salute your brethren only, what do ye extraordinary? Do not also the Gentiles the same?

⁴⁸ پس شما باید كامل باشید همان‌طور كه پدر آسمانی شما كامل است.

⁴⁸Be *ye* therefore perfect as your heavenly Father is perfect.