¹ نیکنامی از ثروت هنگفت بهتر است و محبوبیت از طلا و نقره.

¹Ein guter Name ist wertvoller als großer Reichtum, und Anmut ist besser als Silber und Gold.

² فقیر و ثروتمند یک وجه مشترک دارند: هردوی آنها را خداوند آفریده است.

²Reiche und Arme begegnen einander; der HERR hat sie alle gemacht.

³ شخص باهوش خطر را می‌بیند و از آن دوری می‌کند، امّا آدم نادان به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

³Der Kluge sieht das Unglück und verbirgt sich; aber die Einfältigen tappen hinein und müssen es büßen.

⁴ نتیجهٔ فروتنی و اطاعت از خداوند، ثروت و احترام و عمر طولانی است.

⁴Der Lohn der Demut und der Furcht des HERRN ist Reichtum, Ehre und Leben.

⁵ راه شریران پر از خارها و دامهاست. اگر جان خود را دوست داری از رفتن به آن راه خودداری کن.

⁵Dornen und Schlingen sind auf dem Wege des Verkehrten; wer seine Seele bewahren will, bleibe fern davon!

⁶ کودک را در راهی که باید برود، تربیت نما و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.

⁶Gewöhnt man einen Knaben an den Weg, den er gehen soll, so läßt er nicht davon, wenn er alt wird!

⁷ فقیر، اسیر ثروتمند است و کسی‌که قرض می‌گیرد، غلام قرض‌دهنده.

⁷Der Reiche herrscht über die Armen, und wer borgt, ist des Gläubigers Knecht.

⁸ هر که ظلم بکارد، همان را درو خواهد کرد و قدرتش درهم خواهد شکست.

⁸Wer Unrecht sät, wird Unheil ernten, und die Rute seines Übermuts liegt bereit.

⁹ شخص سخاوتمند برکت خواهد یافت، چون خوراک خود را با فقرا تقسیم می‌کند.

⁹Gesegnet wird der Mitleidige; denn er gibt dem Armen von seinem Brot.

¹⁰ شخص مسخره‌کننده را بیرون انداز تا دشمنی و کشمکش و فحاشی خاتمه یابد.

¹⁰Vertreibe den Spötter, so nimmt der Streit ein Ende, und das Zanken und Schmähen hört auf.

¹¹ کسی‌که قلب پاک و کلام دلنشین را دوست داشته باشد، حتّی پادشاه هم او را دوست خواهد داشت.

¹¹Wer Herzensreinheit liebt und anmutige Lippen hat, dessen Freund ist der König.

¹² خداوند حافظ راستی است و سخنان دروغ را باطل می‌سازد.

¹²Die Augen des HERRN behüten die Erkenntnis, aber er verwirrt die Reden des Betrügers.

¹³ آدم تنبل در خانه می‌ماند و می‌گوید: «اگر بیرون بروم، شیر مرا خواهد خورد.»

¹³Der Faule spricht: «Es ist ein Löwe draußen; der könnte mich auf offener Straße zerreißen!»

¹⁴ سخنان زن بدکار مانند یک دام، خطرناک است و هرکسی که مورد غضب خداوند باشد، در آن گرفتار می‌شود.

¹⁴Ein Hurenmaul ist eine tiefe Grube; wen der HERR strafen will, der fällt hinein.

¹⁵ حماقت در وجود کودک نهفته است، امّا تنبیه آن را از او بیرون می‌کند.

¹⁵Torheit steckt dem Knaben im Herzen; aber die Rute der Zucht wird sie ihm austreiben.

¹⁶ کسی‌که به‌خاطر نفع خود به فقرا ظلم کند و به ثروتمندان هدیه بدهد، سرانجام گرفتار فقر خواهد شد.

¹⁶Wer einen Armen drückt, bereichert ihn; wer einem Reichen gibt, schadet ihm nur.

¹⁷ به سخنان مردان حکیم که به تو یاد می‌دهم، گوش بده و آنها را یاد بگیر،

¹⁷Neige dein Ohr und höre die Worte der Weisen, und dein Herz merke auf meine Lehre!

¹⁸ زیرا یادآوری و بیان آنها تو را شادمان می‌سازد.

¹⁸Denn das ist lieblich, wenn du sie in deinem Innern bewahrst, wenn sie allzumal bereitstehen auf deinen Lippen.

¹⁹ این سخنان را امروز به تو تعلیم می‌دهم تا اعتماد تو بر خداوند باشد.

¹⁹Damit du dein Vertrauen auf den HERRN setzest, lehre ich dich heute, ja, dich!

²⁰ من این سی مَثَل را که پر از حکمت و نصیحت است، برای تو نوشته‌ام

²⁰Habe ich dir nicht Vortreffliches geschrieben mit Ratschlägen und Lehren,

²¹ تا حقیقت را همان‌طور که هست به تو یاد بدهم و تو نیز آن را به کسانی‌که از تو می‌پرسند، تعلیم دهی.

²¹daß ich dir kundtäte die zuverlässigen Worte der Wahrheit, damit du wahrheitsgetreuen Bescheid gebest denen, die dich senden?

²² به شخص فقیری که پشتیبانی ندارد، ظلم نکن و حق بیچارگان را در دادگاه پایمال نساز.

²²Beraube den Schwachen nicht, weil er schwach ist, und unterdrücke den Elenden nicht im Tor!

²³ زیرا خداوند به داد آنها می‌رسد و کسانی را که به آنها ظلم کرده‌اند، به سزای کارهایشان می‌رساند.

²³Denn der HERR wird ihre Sache führen und wird denen, die sie berauben, das Leben rauben.

²⁴ با اشخاص تندخو که زود خشمگین می‌شوند معاشرت نکن،

²⁴Geselle dich nicht zu einem Zornmütigen und begib dich zu keinem Hitzkopf,

²⁵ مبادا تو نیز مانند آنها شوی و زندگی خود را تباه کنی.

²⁵damit du dir nicht seinen Wandel angewöhnest und er dir nicht zum Fallstrick deiner Seele werde.

²⁶ ضامن کسی نشو و تعهّد نکن که او قرض خود را ادا خواهد کرد،

²⁶Sei nicht unter denen, welche in die Hand geloben, die sich für Schulden verbürgen;

²⁷ زیرا اگر مجبور به پرداخت قرض او شوی و نتوانی آن را بپردازی، رختخوابت را از زیرت بیرون می‌کشند.

²⁷denn wenn du nicht bezahlen kannst, warum soll man dir dein Bett wegnehmen?

²⁸ حدود زمین خود را که اجدادت از قدیم تعیین کرده‌اند، به نفع خود تغییر نده. آیا شخصی را که در کار خود مهارت دارد، می‌بینی؟ او نزد مردمِ عادی باقی نخواهد ماند، بلکه در حضور پادشاهان خدمت خواهد کرد.

²⁸Verrücke die ewige Grenze nicht, welche deine Väter gemacht haben.

²⁹ آیا شخصی را که در کار خود مهارت دارد، می‌بینی؟ او نزد مردمِ عادی باقی نخواهد ماند، بلکه در حضور پادشاهان خدمت خواهد کرد.

²⁹Siehst du jemand emsig in seinem Geschäft, der darf sich vor Könige stellen; er wird nicht bei unbedeutenden Leuten dienen.