1Potem odszedł Jezus za morze Galilejskie, które jest Tyberyjadzkie;
1給五千人吃飽的神蹟（太14:13~21；可6:32~44；路9:10~17）這些事以後，耶穌渡過加利利海，就是提比里亞海。
2I szedł za nim lud wielki, iż widzieli cuda jego, które czynił nad chorymi.
2有一大群人，因為看見了他在病人身上所行的神蹟，就跟隨了他。
3I wszedł Jezus na górę, i siedział tam z uczniami swoimi;
3耶穌上了山，同門徒坐在那裡。
4A była blisko wielkanoc, święto żydowskie.
4那時猶太人的逾越節近了。
5Tedy podniósł Jezus oczy i ujrzawszy, iż wielki lud idzie do niego, rzekł do Filipa: Skąd kupimy chleba, aby ci jedli?
5耶穌舉目觀看，見一大群人向他走過來，就對腓力說：“我們從哪裡買餅給這些人吃呢？”
6(Ale to mówił, kusząc go; bo on wiedział, co miał czynić.)
6他說這話，是要試驗腓力，因他自己早已知道要怎樣作。
7Odpowiedział mu Filip: Za dwieście groszy chleba nie dosyć im będzie, choćby każdy z nich mało co wziął.
7腓力回答：“就算二百銀幣買的餅，每人分一點，也是不夠的。”
8Rzekł mu jeden z uczniów jego, Andrzej, brat Szymona Piotra:
8有一個門徒，就是西門．彼得的弟弟安得烈，對耶穌說：
9Jest tu jedno pacholę, co ma pięcioro chleba jęczmiennego i dwie rybki; ale cóż to jest na tak wielu?
9“這裡有個小孩子，帶著五個大麥餅、兩條魚；只是分給這麼多人，有甚麼用呢？”
10Tedy rzekł Jezus: Każcie ludowi usiąść. A było trawy dość na onemże miejscu, i usiadło mężów w liczbie około pięciu tysięcy.
10耶穌吩咐他們：“你們叫眾人坐下。”原來那地方的草很多，眾人就坐下，單是男人的數目約有五千。
11Wziął tedy Jezus one chleby, a podziękowawszy rozdał uczniom, a uczniowie siedzącym; także i z onych rybek, ile jedno chcieli.
11耶穌拿起餅來，祝謝了，就分給坐著的人；分魚也是這樣，都是隨著他們所要的。
12A gdy byli nasyceni, rzekł uczniom swoim: Zbierzcie te ułomki, które zbywają, żeby nic nie zginęło.
12他們吃飽了之後，耶穌對門徒說：“把剩下的零碎收拾起來，免得浪費。”
13I zebrali i napełnili dwanaście koszów ułomków z onego pięciorga chleba jęczmiennego, które zbywały tym, co jedli.
13門徒就把眾人吃剩那五個大麥餅的零碎收拾起來，裝滿了十二個籃子。
14A oni ludzie, ujrzawszy cud, który uczynił Jezus, mówili: Tenci jest zaprawdę on prorok, który miał przyjść na świat.
14眾人看見耶穌所行的神蹟，就說：“這真是那要到世上來的先知。”
15Tedy Jezus poznawszy, iż mieli przyjść i porwać go, aby go uczynili królem, uszedł zasię sam tylko na górę.
15耶穌知道群眾要來強迫他作王，就獨自又退到山上去了。
16A gdy był wieczór, zstąpili uczniowie jego do morza.
16耶穌在海面上行走（太14:22~33；可6:47~51）到了晚上，他的門徒下到海邊去。
17A wstąpiwszy w łódź, jechali za morze do Kapernaum, a już było ciemno, a Jezus nie przyszedł był do nich.
17他們上了船，要渡海往迦百農去。那時天已經黑了，耶穌還沒有到他們那裡。
18A morze, gdy powstał wielki wiatr, burzyć się poczynało.
18忽然海上起了狂風，波浪翻騰。
19Gdy tedy odpłynęli jakoby na dwadzieścia i pięć lub trzydzieści stajan, ujrzeli Jezusa chodzącego po morzu, przybliżającego się ku łodzi, i ulękli się.
19門徒搖櫓約行了五六公里，看見耶穌在海面上行走，漸漸靠近船，就害怕起來。
20A on im rzekł: Jamci jest, nie bójcie się.
20耶穌對他們說：“是我，不要怕。”
21I wzięli go ochotnie do łodzi, a zarazem łódź przypłynęła do ziemi, do której jechali.
21他們這才把他接上船，船就立刻到了他們要去的地方。
22Nazajutrz lud, który był za morzem, widząc, że tam nie było drugiej łodzi, tylko ona jedna, w którą byli wstąpili uczniowie jego, a iż Jezus nie wszedł był w łódź z uczniami swoimi, ale sami uczniowie jego ujechali;
22耶穌是生命的食物第二天，站在海那邊的群眾，看見只有一隻小船留在那裡，並且知道耶穌沒有和他的門徒一同上船，門徒是自己去的；
23(Przyszły też były drugie łodzie z Tyberyjady, blisko do onego miejsca, gdzie jedli chleb, gdy był Pan dzięki uczynił.)
23不過有幾隻從提比里亞來的船停在那裡，靠近他們在主祝謝以後吃餅的地方。
24To gdy obaczył lud, iż tam nie było Jezusa, ani uczniów jego, wstąpili i oni w łodzie i przeprawili się do Kapernaum, szukając Jezusa;
24群眾見耶穌和門徒都不在那裡，就上船往迦百農去找耶穌。
25A znalazłszy go za morzem, rzekli mu: Mistrzu! kiedyś tu przybył?
25他們在對岸找到了耶穌，就問他：“拉比，你幾時到這裡來的？”
26Odpowiedział im Jezus i rzekł: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Szukacie mię nie przeto, iżeście widzieli cuda, ale iżeście jedli chleb, i byliście nasyceni.
26耶穌回答：“我實實在在告訴你們，你們找我，不是因為看見了神蹟，而是因為吃了餅又吃飽了。
27Sprawujcież nie pokarm, który ginie, ale pokarm, który trwa ku żywotowi wiecznemu, który wam da Syn człowieczy; albowiem tego zapieczętował Bóg Ojciec.
27不要為那必朽壞的食物操勞，卻要為那存到永生的食物操勞，就是人子所要賜給你們的，因為人子是父 神所印證的。”
28Rzekli tedy do niego: Cóż będziemy czynili, abyśmy sprawowali sprawy Boże?
28眾人又問他：“我們應該作甚麼，才算是作 神的工作呢？”
29Odpowiedział Jezus i rzekł im: Toć jest sprawa Boża, abyście wierzyli w tego, którego on posłał.
29耶穌回答：“信 神所差來的，就是作 神的工了。”
30Rzekli mu tedy: Cóż wżdy ty za znak czynisz, abyśmy widzieli i wierzyli tobie? Cóż czynisz?
30於是他們就說：“你要行甚麼神蹟，讓我們看了就信你呢？你到底能作甚麼呢？
31Ojcowie nasi jedli mannę na puszczy, jako jest napisano: Chleb z nieba dał im ku jedzeniu.
31我們的祖宗在曠野吃過嗎哪，正如經上所記：‘他把從天上來的食物賜給他們吃。’”
32Rzekł im tedy Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Nie Mojżesz wam dał chleb z nieba, ale Ojciec mój daje wam chleb on prawdziwy z nieba.
32耶穌對他們說：“我實實在在告訴你們，不是摩西把那從天上來的食物賜給你們，而是我父把天上來的真食物賜給你們；
33Albowiem chleb Boży ten jest, który zstępuje z nieba i żywot daje światu.
33因為 神的食物就是從天上降下來，把生命賜給世人的那一位。”
34Tedy mu rzekli: Panie! daj nam zawsze tego chleba.
34他們對耶穌說：“主啊，求你常把這食物賜給我們。”
35I rzekł im Jezus: Jamci jest on chleb żywota; kto do mnie przychodzi, łaknąć nie będzie, a kto wierzy w mię, nigdy pragnąć nie będzie.
35耶穌說：“我就是生命的食物，到我這裡來的，必定不餓；信我的，永遠不渴。
36Alem wam powiedział: Owszem, widzieliście mię, a nie wierzycie.
36但我告訴你們，你們雖然見了我，還是不信。
37Wszystko, co mi daje Ojciec, do mnie przyjdzie, a tego, co do mnie przyjdzie, nie wyrzucę precz.
37凡是父賜給我的人，必到我這裡來；到我這裡來的，我決不丟棄他，
38Bom zstąpił z nieba, nie iżbym czynił wolę moję, ale wolę onego, który mię posłał.
38因為我從天上降下來，不是要行自己的意思，而是要行那差我來者的旨意。
39A tać jest wola onego, który mię posłał, Ojca, abym z tego wszystkiego, co mi dał, nic nie stracił, ale abym to wzbudził w on ostateczny dzieó.
39那差我來者的旨意就是：他所賜給我的人，我連一個也不失落，並且在末日我要使他們復活。
40A tać jest wola onego, który mię posłał, aby każdy, kto widzi Syna, a wierzy weó, miał żywot wieczny; a ja go wzbudzę w on ostateczny dzieó.
40因為我父的旨意，是要使所有看見了子而信的人有永生，並且在末日我要使他們復活。”
41I szemrali Żydowie o nim, iż rzekł: Jam jest on chleb, który z nieba zstąpił.
41猶太人因為耶穌說“我是從天上降下來的食物”，就紛紛議論他。
42I mówili: Izaż ten nie jest Jezus, syn Józefa, którego my ojca i matkę znamy; jakoż teraz tedy ten powiada: Żem z nieba zstąpił?
42他們說：“這不是約瑟的兒子耶穌嗎？他的父母我們不都認識嗎？他現在怎麼說‘我是從天上降下來的’呢？”
43Tedy odpowiedział Jezus i rzekł im: Nie szemrzyjcie między sobą.
43耶穌回答：“你們不要彼此議論。
44Żaden do mnie przyjść nie może, jeźli go Ojciec mój, który mię posłał, nie pociągnie; a ja go wzbudzę w ostateczny dzieó.
44如果不是差我來的父吸引人，就沒有人能到我這裡來；到我這裡來的，在末日我要使他復活。
45Napisano w prorokach: I będą wszyscy wyuczeni od Boga; przetoż każdy, kto słyszał od Ojca, a nauczył się, przychodzi do mnie.
45先知書上記著：‘眾人都必受 神的教導。’凡聽見從父那裡來的教訓而又學習的，必到我這裡來。
46Nie iżby kto widział Ojca, oprócz tego, który jest od Boga; ten widział Ojca.
46這不是說有人見過父；只有從 神那裡來的那一位，他才見過父。
47Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Kto w mię wierzy, ma żywot wieczny.
47我實實在在告訴你們，信的人有永生。
48Jam jest on chleb żywota.
48我就是生命的食物，
49Ojcowie wasi jedli mannę na puszczy, a pomarli.
49你們的祖宗在曠野吃過嗎哪，還是死了。
50Ten jest on chleb, który z nieba zstępuje; jeźliby go kto jadł, nie umrze.
50這是從天上降下來的食物，使人吃了就不死。
51Jamci jest chleb on żywy, którym z nieba zstąpił: jeźliby kto jadł z tego chleba, żyć będzie na wieki; a chleb, który ja dam, jest ciało moje, które ja dam za żywot świata.
51我就是從天上降下來生命的食物，人若吃了這食物，就必活到永遠。我要賜的食物就是我的肉，是為了世人的生命而賜的。”
52Wadzili się tedy Żydowie między sobą, mówiąc: Jakoż ten może nam dać ciało swoje ku jedzeniu?
52於是，猶太人彼此爭論，說：“這個人怎能把他的肉給我們吃呢？”
53I rzekł im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: Jeźli nie będziecie jedli ciała Syna człowieczego, i pili krwi jego, nie macie żywota w sobie.
53耶穌就對他們說：“我實實在在告訴你們，你們若不吃人子的肉，不喝人子的血，就沒有生命在你們裡面。
54Kto je ciało moje, a pije krew moję, ma żywot wieczny, a ja go wzbudzę w on ostateczny dzieó.
54吃我肉、喝我血的，就有永生，在末日我要使他復活；
55Albowiem ciało moje prawdziwie jest pokarm, a krew moja prawdziwie jest napój.
55因為我的肉是真正的食物，我的血是真正的飲料。
56Kto je ciało moje i pije krew moję, we mnie mieszka, a ja w nim.
56吃我肉、喝我血的人，就住在我裡面，我也住在他裡面。
57Jako mię posłał żyjący Ojciec, i ja żyję przez Ojca; tak kto mnie pożywa, i on żyć będzie przez mię.
57正如永活的父差遣了我，我也因父活著；照樣，吃我肉的人也必因我而活。
58Tenci jest chleb on, który z nieba zstąpił, nie jako ojcowie wasi jedli mannę, a pomarli; kto je ten chleb, żyć będzie na wieki.
58這就是從天上降下來的食物，不像嗎哪，你們的祖宗吃過，還是死了；吃這食物的，必活到永遠。”
59To mówił w bóżnicy, ucząc w Kapernaum.
59這些話是耶穌在迦百農會堂裡教導人的時候說的。
60Wiele ich tedy z uczniów jego słysząc to, mówili: Twardać to jest mowa, któż jej słuchać może?
60永生之道他的門徒中，有許多人聽了，就說：“這話很難，誰能接受呢？”
61Ale wiedząc Jezus sam w sobie, iż o tem szemrali uczniowie jego, rzekł im: Toż was obraża?
61耶穌心裡知道門徒為了這事議論紛紛，就對他們說：“這話使你們動搖嗎？
62Cóż, gdybyście ujrzeli Syna człowieczego wstępującego, gdzie był pierwej?
62如果你們看見人子升到他原來所在的地方，又怎樣呢？
63Duchci jest, który ożywia, ciało nic nie pomaga; słowa, które ja wam mówię, duch są i żywot są.
63使人活的是靈，肉體是無濟於事的。我對你們所說的話是靈、是生命。
64Ale są niektórzy z was, co nie wierzą; albowiem wiedział od początku Jezus, którzy byli, co nie wierzyli, i kto jest, co go miał wydać;
64然而你們中間卻有不信的人。”原來從起初耶穌就知道那些不信的是誰，那要把他出賣的又是誰。
65I mówił: Dlategomci wam powiedział: Iż żaden nie może przyjść do mnie, jeźliby mu nie było dane od Ojca mojego.
65耶穌跟著說：“所以我對你們說過，如果不是父所賜的，沒有人能到我這裡來。”
66Od tego czasu wiele uczniów jego odeszło nazad, a więcej z nim nie chodzili.
66從此，他的門徒中有許多人退去了，不再與他同行。
67Tedy rzekł Jezus do onych dwunastu: Izali i wy chcecie odejść?
67於是耶穌對十二門徒說：“你們也想離去嗎？”
68I odpowiedział mu Szymon Piotr: Panie! do kogóż pójdziemy? Ty masz słowa żywota wiecznego;
68西門．彼得回答：“主啊，你有永生之道，我們還跟從誰呢？
69A myśmy uwierzyli i poznali, żeś ty jest Chrystus, on Syn Boga żywego.
69我們已經相信，並且知道你是 神的聖者。”
70Odpowiedział im Jezus: Izalim ja nie dwunastu was obrał? a jeden z was jest dyjabeł.
70耶穌說：“我不是揀選了你們十二個人嗎？但你們中間有一個是魔鬼。”
71A to mówił o Judaszu, synu Szymona, Iszkaryjocie; bo go ten wydać miał, będąc jednym z onych dwunastu.
71耶穌這話是指著加略人西門的兒子猶大說的，因為他雖然是十二門徒之一，卻要出賣耶穌。