1 Ay izo, da ni na ni gorokasin yadda sambu, Da ni jin ka kamba kar yaw se,
1替人作保要謹慎我兒，如果你作朋友的保證人，替外人擊掌擔保；
2 Ni me sanno na ni zorti, Ni me sanno na ni di nooya.
2如果你給自己口裡的話纏累，給你口裡的話綁住；
3 Sohõ ay izo, kala ni ma woone te ka ni boŋ kaa kambe, Za kaŋ a ciya ni jin ka furo ni gorokasin kambe ra: Koy ka ni boŋ kaynandi ka ŋwaaray ni gorokasino gaa.
3我兒，既然你落在你朋友的手中，就要這樣行，好解救你自己，你要自己降卑，去懇求你的朋友。
4 Ma si ni moy no jirbi, Ni mo-kuurey mo, i ma si dusungu.
4不要讓你的眼睛睡覺，不要容你的眼瞼打盹；
5 Hala ni ma yana nda ni boŋ jina, Danga jeeri kaŋ fun kolikoy kambe ra, Danga curo kaŋ fun nga hirriko kambe ra.
5要解救自己，像羚羊脫離獵人的手，像飛鳥脫離捕鳥人的手。
6 Ma koy nkondo do, nin hawfuno. Ma laakal d'a teerey ka te laakal.
6不可懶惰懶惰人哪！你去看看螞蟻，察看牠們所行的，就可得著智慧。
7 Nga wo, a sinda jine boro wala jine funa wala bonkooni.
7螞蟻沒有元帥，沒有官長，也沒有統治者，
8 Kulu nda yaadin, a ga nga ŋwaaro soola kaydiya ra, A ga nga ŋwaaro margu-margu heemar waate.
8尚且在夏天預備食物，在收割的時候積聚糧食。
9 Kala waati fo no ni go ga jirbi, nin hawfuno? Waati fo no ni ga tun ni jirbo gaa?
9懶惰人哪，你要睡到幾時呢？你甚麼時候才睡醒呢？
10 A cindi jirbi kayna, a cindi dusungu kayna, Da kambe koli kayna ka kani jina --
10再睡片時，打盹片時，抱著手躺臥片時，
11 Yaadin gaa no ni talkatara ga kaa ni gaa danga zay cine, Ni jaŋa mo danga sooje cine.
11你的貧窮就必像強盜來到，你的缺乏就必像拿兵器的人來到。
12 Boro yaamo, ilaalo no, A ga dira nda me-ka-say.
12耶和華憎惡的事無賴漢、壞人到處使用欺詐的口；
13 A ga nga moy kar, a ga salaŋ nda nga cey, A ga cabeyaŋ te nda nga kambayzey.
13他以眼傳神，用腳示意，用指頭指點，
14 Garkasay go a bina ra. A ga laala ceeci han kulu, a ga kormoto say-say.
14心存乖謬，圖謀惡事，常常散布紛爭。
15 Woodin se a masiibey ga kaŋ a boŋ baaru si, I g'a ceeri nda waasi -- woodin mo safari si.
15因此，災難必忽然臨到，他必突然毀滅，無法挽救。
16 Hari iddu go no kaŋ Rabbi ga konna, Oho, hala iyye zaati kaŋ a bina g'i fanta:
16耶和華恨惡的事有六樣，連他心裡厭惡的，共有七樣，
17 Mo boŋbeeraykoy, da deene tangarikom, Da kambey kaŋ yaŋ ga boro kaŋ sinda taali wi,
17就是高傲的眼、說謊的舌頭、流無辜人血的手、
18 Da bine kaŋ ga hari laalo miila, Da cey kaŋ ga zuru nda waasi ka koy hasaraw teeyaŋ do,
18圖謀惡事的心、快跑行惡的腳、
19 Da tangari seeda kaŋ ga tangari ci, Da boro kaŋ ga fitina daŋ nya-izey nda care game ra.
19說謊的假證人，和在弟兄中散布紛爭的人。
20 Ay izo, ma ni baaba lordi gaay, Ni nya lordey mo, ma s'i furu.
20犯姦淫的必惹禍患我兒，要謹守你父親的誡命，不可離棄你母親的訓誨。
21 Ni m'i haw ni bina ra duumi, Ni m'i sarku ni jinda gaa.
21要把它們常常繫在你的心上，綁在你的頸項上。
22 Saaya kaŋ ni goono ga dira, i ga furo ni jine. Saaya kaŋ ni goono ka kani, i ga ni hallasi. Saaya kaŋ ni mo hay mo, i ga fakaaray ni se.
22你行走的時候，它們必引導你；你睡覺的時候，它們必保護你；你醒來的時候，它們必和你交談。
23 Zama i lordey ya fitilla no, I dondonandiyaŋey mo kaari no. Dondonandiyaŋ kaseetiyaŋ ya fundi fondo no.
23因為誡命是燈，訓誨是光，出於管教的責備是生命之道，
24 I ga ni hallasi wayboro laalo gaa, Ka ni hallasi wayboro yaw me-kaano gaa.
24能保護你遠離邪惡的女人，遠離妓女諂媚的舌頭。
25 Ma s'a booriyaŋo bini ni bina ra, A ma si ni di da nga mo karyaŋo.
25你心裡不要貪戀她的美色，也不要給她的媚眼勾引。
26 Waykuuru sabbay se ŋwaari kayna ga bisa boro gaabi, Wayboro zina-teeri mo ga fundi darzakoy koli.
26因為妓女使人只剩一塊餅，通姦的婦人獵取人寶貴的生命。
27 E! Boro ga danji daŋ ni gande ra ni bankaaray ma jaŋ ka ton, wala?
27如果人把火藏在懷裡，他的衣服怎能不燒著呢？
28 Wala ni ga danj'ize taamu ce taamey ma jaŋ ka kukure?
28如果人在火炭上行走，他的腳怎能不灼傷呢？
29 Yaadin no boro kaŋ ga margu nda nga gorokasin wande go. Boro kaŋ lamb'a gaa kulu si taali alhakku yana bo.
29凡是和別人的妻子通姦的，也是這樣；凡是親近她的，都必不免受罰。
30 I si donda zay, d'a zay zama a ma nga fundo kungandi waati kaŋ a maa haray.
30盜賊因飢餓偷竊充飢，人不會鄙視他。
31 Amma d'i n'a di, a g'a yeti sorro iyye. A windi arzaka kulu no a g'a bana nd'a.
31但如果他被捉住，就要七倍償還，要把他家裡所有的財物都交出來。
32 Boro kaŋ na zina te da wayboro sinda fahamay no. Boro kaŋ na goy woodin te, Nga bumbo fundo no a goono ga ceeci nga ma halaci.
32和婦人通姦的，實在無知；行這事的，是自我毀滅。
33 Marayyaŋ nda kaynandiyaŋ no a ga di. I s'a haawi tuusu mo.
33他必遭受擊打，被凌辱，他的恥辱永不能塗抹。
34 Zama canse wo boro futay no, A si fay d'a bo, banayaŋ zaaro ra.
34因為嫉妒激起了丈夫的烈怒，使他在報仇的時候，必不留情。
35 A baa si nda fansa kulu. A futa si kani, baa ni n'a no nooyaŋ boobo.
35任何賠償，他都不接受，縱使你餽送許多禮物，他也不肯罷休。