1Oğlum, eğer birine kefil oldunsa,Onun borcunu yüklendinse,
1 Ay izo, da ni na ni gorokasin yadda sambu, Da ni jin ka kamba kar yaw se,
2Düştünse tuzağa kendi sözlerinle,Ağzının sözleriyle yakalandınsa,
2 Ni me sanno na ni zorti, Ni me sanno na ni di nooya.
3O kişinin eline düştün demektir.Oğlum, şunu yap ve kendini kurtar:Git, yere kapan onun önünde,Ona yalvar yakar.
3 Sohõ ay izo, kala ni ma woone te ka ni boŋ kaa kambe, Za kaŋ a ciya ni jin ka furo ni gorokasin kambe ra: Koy ka ni boŋ kaynandi ka ŋwaaray ni gorokasino gaa.
4Gözlerine uyku girmesin,Ağırlaşmasın göz kapakların.
4 Ma si ni moy no jirbi, Ni mo-kuurey mo, i ma si dusungu.
5Avcının elinden ceylan gibi,Kuşbazın elinden kuş gibi kurtar kendini.
5 Hala ni ma yana nda ni boŋ jina, Danga jeeri kaŋ fun kolikoy kambe ra, Danga curo kaŋ fun nga hirriko kambe ra.
6Ey tembel kişi, git, karıncalara bak,Onların yaşamından bilgelik öğren.
6 Ma koy nkondo do, nin hawfuno. Ma laakal d'a teerey ka te laakal.
7Başkanları, önderleri ya da yöneticileri olmadığı halde,
7 Nga wo, a sinda jine boro wala jine funa wala bonkooni.
8Yazın erzaklarını biriktirirler,Yiyeceklerini toplarlar biçim mevsiminde.
8 Kulu nda yaadin, a ga nga ŋwaaro soola kaydiya ra, A ga nga ŋwaaro margu-margu heemar waate.
9Ne zamana dek yatacaksın, ey tembel kişi?Ne zaman kalkacaksın uykundan?
9 Kala waati fo no ni go ga jirbi, nin hawfuno? Waati fo no ni ga tun ni jirbo gaa?
10‹‹Biraz kestireyim, biraz uyuklayayım,Ellerimi kavuşturup şöyle bir uyuyayım›› demeye kalmadan,
10 A cindi jirbi kayna, a cindi dusungu kayna, Da kambe koli kayna ka kani jina --
11Yokluk bir haydut gibi,Yoksulluk bir akıncı gibi gelir üzerine.
11 Yaadin gaa no ni talkatara ga kaa ni gaa danga zay cine, Ni jaŋa mo danga sooje cine.
12Ağzında yalanla dolaşan kişi,Soysuz ve fesatçıdır.
12 Boro yaamo, ilaalo no, A ga dira nda me-ka-say.
13Göz kırpar, bir sürü ayak oyunu,El kol hareketleri yapar,
13 A ga nga moy kar, a ga salaŋ nda nga cey, A ga cabeyaŋ te nda nga kambayzey.
14Ahlaksız yüreğinde kötülük tasarlar,Çekişmeler yaratır durmadan.
14 Garkasay go a bina ra. A ga laala ceeci han kulu, a ga kormoto say-say.
15Bu yüzden ansızın yıkıma uğrayacak,Birdenbire çaresizce yok olacak.
15 Woodin se a masiibey ga kaŋ a boŋ baaru si, I g'a ceeri nda waasi -- woodin mo safari si.
16RABbin nefret ettiği altı şey,İğrendiği yedi şey vardır:
16 Hari iddu go no kaŋ Rabbi ga konna, Oho, hala iyye zaati kaŋ a bina g'i fanta:
17Gururlu gözler,Yalancı dil,Suçsuz kanı döken eller,
17 Mo boŋbeeraykoy, da deene tangarikom, Da kambey kaŋ yaŋ ga boro kaŋ sinda taali wi,
18Düzenbaz yürek,Kötülüğe seğirten ayaklar,
18 Da bine kaŋ ga hari laalo miila, Da cey kaŋ ga zuru nda waasi ka koy hasaraw teeyaŋ do,
19Yalan soluyan yalancı tanıkVe kardeşler arasında çekişme yaratan kişi.
19 Da tangari seeda kaŋ ga tangari ci, Da boro kaŋ ga fitina daŋ nya-izey nda care game ra.
20Oğlum, babanın buyruklarına uy,Annenin öğrettiklerinden ayrılma.
20 Ay izo, ma ni baaba lordi gaay, Ni nya lordey mo, ma s'i furu.
21Bunlar sürekli yüreğinin bağı olsun,Tak onları boynuna.
21 Ni m'i haw ni bina ra duumi, Ni m'i sarku ni jinda gaa.
22Yolunda sana rehber olacak,Seni koruyacaklar yattığın zaman;Söyleşecekler seninle uyandığında.
22 Saaya kaŋ ni goono ga dira, i ga furo ni jine. Saaya kaŋ ni goono ka kani, i ga ni hallasi. Saaya kaŋ ni mo hay mo, i ga fakaaray ni se.
23Bu buyruklar sana çıra,Öğretilenler ışıktır.Eğitici uyarılar yaşam yolunu gösterir.
23 Zama i lordey ya fitilla no, I dondonandiyaŋey mo kaari no. Dondonandiyaŋ kaseetiyaŋ ya fundi fondo no.
24Seni kötü kadından,Başka birinin karısının yaltaklanan dilindenKoruyacak olan bunlardır.
24 I ga ni hallasi wayboro laalo gaa, Ka ni hallasi wayboro yaw me-kaano gaa.
25Böyle kadınların güzelliği seni ayartmasın,Bakışları seni tutsak etmesin.
25 Ma s'a booriyaŋo bini ni bina ra, A ma si ni di da nga mo karyaŋo.
26Çünkü fahişe yüzünden insan bir lokma ekmeğe muhtaç kalır,Başkasının karısıyla yatmak da kişinin canına mal olur. kalır›› ya da ‹‹Çünkü fahişenin ücreti ancak bir somun ekmektir››.
26 Waykuuru sabbay se ŋwaari kayna ga bisa boro gaabi, Wayboro zina-teeri mo ga fundi darzakoy koli.
27İnsan koynuna ateş alır da,Giysisi yanmaz mı?
27 E! Boro ga danji daŋ ni gande ra ni bankaaray ma jaŋ ka ton, wala?
28Korlar üzerinde yürür de,Ayakları kavrulmaz mı?
28 Wala ni ga danj'ize taamu ce taamey ma jaŋ ka kukure?
29Başkasının karısıyla yatan adamın durumu budur.Böyle bir ilişkiye giren cezasız kalmaz.
29 Yaadin no boro kaŋ ga margu nda nga gorokasin wande go. Boro kaŋ lamb'a gaa kulu si taali alhakku yana bo.
30Aç hırsız karnını doyurmak için çalıyorsa,Kimse onu hor görmez.
30 I si donda zay, d'a zay zama a ma nga fundo kungandi waati kaŋ a maa haray.
31Ama yakalanırsa, çaldığının yedi katını ödemek zorunda;Varını yoğunu vermek anlamına gelse bile.
31 Amma d'i n'a di, a g'a yeti sorro iyye. A windi arzaka kulu no a g'a bana nd'a.
32Zina eden adam sağduyudan yoksundur.Yaptıklarıyla kendini yok eder.
32 Boro kaŋ na zina te da wayboro sinda fahamay no. Boro kaŋ na goy woodin te, Nga bumbo fundo no a goono ga ceeci nga ma halaci.
33Payına düşen dayak ve onursuzluktur,Asla kurtulamaz utançtan.
33 Marayyaŋ nda kaynandiyaŋ no a ga di. I s'a haawi tuusu mo.
34Çünkü kıskançlık kocanın öfkesini azdırır,Öç alırken acımasız olur.
34 Zama canse wo boro futay no, A si fay d'a bo, banayaŋ zaaro ra.
35Hiçbir fidye kabul etmez,Gönlünü alamazsın armağanların çokluğuyla.
35 A baa si nda fansa kulu. A futa si kani, baa ni n'a no nooyaŋ boobo.