1Every wise woman builds her house, but the foolish one tears it down with her own hands.
1 Y mae gwraig ddoeth yn adeiladu ei thu375?, ond y ff�l yn ei dynnu i lawr �'i dwylo'i hun.
2He who walks in his uprightness fears Yahweh, but he who is perverse in his ways despises him.
2 Y mae'r un sy'n rhodio'n gywir yn ofni'r ARGLWYDD, ond y cyfeiliornus ei ffyrdd yn ei ddirmygu.
3The fool’s talk brings a rod to his back, but the lips of the wise protect them.
3 Yng ngeiriau'r ff�l y mae gwialen i'w gefn, ond y mae ymadroddion y doeth yn ei amddiffyn.
4Where no oxen are, the crib is clean, but much increase is by the strength of the ox.
4 Heb ychen y mae'r preseb yn wag, ond trwy nerth ych ceir cynnyrch llawn.
5A truthful witness will not lie, but a false witness pours out lies.
5 Nid yw tyst gonest yn dweud celwydd, ond y mae gau dyst yn pentyrru anwireddau.
6A scoffer seeks wisdom, and doesn’t find it, but knowledge comes easily to a discerning person.
6 Chwilia'r gwatwarwr am ddoethineb heb ei chael, ond daw gwybodaeth yn rhwydd i'r deallus.
7Stay away from a foolish man, for you won’t find knowledge on his lips.
7 Cilia oddi wrth yr un ff�l, oherwydd ni chei eiriau deallus ganddo.
8The wisdom of the prudent is to think about his way, but the folly of fools is deceit.
8 Y mae doethineb y call yn peri iddo ddeall ei ffordd, ond ffolineb y ffyliaid yn camarwain.
9Fools mock at making atonement for sins, but among the upright there is good will.
9 Y mae ffyliaid yn gwawdio euogrwydd, ond yr uniawn yn deall beth sy'n dderbyniol.
10The heart knows its own bitterness and joy; he will not share these with a stranger.
10 Gu373?yr y galon am ei chwerwder ei hun, ac ni all dieithryn gyfranogi o'i llawenydd.
11The house of the wicked will be overthrown, but the tent of the upright will flourish.
11 Dinistrir tu375?'r drygionus, ond ffynna pabell yr uniawn.
12There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.
12 Y mae ffordd sy'n ymddangos yn union, ond sy'n arwain i farwolaeth yn ei diwedd.
13Even in laughter the heart may be sorrowful, and mirth may end in heaviness.
13 Hyd yn oed wrth chwerthin gall fod y galon yn ofidus, a llawenydd yn troi'n dristwch yn y diwedd.
14The unfaithful will be repaid for his own ways; likewise a good man will be rewarded for his ways.
14 Digonir y gwrthnysig gan ei ffyrdd ei hun, a'r daionus gan ei weithredoedd yntau.
15A simple man believes everything, but the prudent man carefully considers his ways.
15 Y mae'r gwirion yn credu pob gair, ond y mae'r call yn ystyried pob cam.
16A wise man fears, and shuns evil, but the fool is hotheaded and reckless.
16 Y mae'r doeth yn ofalus ac yn cilio oddi wrth ddrwg, ond y mae'r ff�l yn ddiofal a gorhyderus.
17He who is quick to become angry will commit folly, and a crafty man is hated.
17 Y mae'r diamynedd yn gweithredu'n ff�l, a chaseir yr un dichellgar.
18The simple inherit folly, but the prudent are crowned with knowledge.
18 Ffolineb yw rhan y rhai gwirion, ond gwybodaeth yw coron y rhai call.
19The evil bow down before the good, and the wicked at the gates of the righteous.
19 Ymgryma'r rhai drwg o flaen pobl dda, a'r drygionus wrth byrth y cyfiawn.
20The poor person is shunned even by his own neighbor, but the rich person has many friends.
20 Caseir y tlawd hyd yn oed gan ei gydnabod, ond y mae digon o gyfeillion gan y cyfoethog.
21He who despises his neighbor sins, but blessed is he who has pity on the poor.
21 Y mae'r un a ddirmyga'i gymydog yn pechu, ond dedwydd yw'r un sy'n garedig wrth yr anghenus.
22Don’t they go astray who plot evil? But love and faithfulness belong to those who plan good.
22 Onid yw'r rhai sy'n cynllwynio drwg yn cyfeiliorni, ond y rhai sy'n cynllunio da yn deyrngar a ffyddlon?
23In all hard work there is profit, but the talk of the lips leads only to poverty.
23 Ym mhob llafur y mae elw, ond y mae gwag-siarad yn arwain i angen.
24The crown of the wise is their riches, but the folly of fools crowns them with folly.
24 Eu craffter yw coron y doeth, ond ffolineb yw addurn y ffyliaid.
25A truthful witness saves souls, but a false witness is deceitful.
25 Y mae tyst geirwir yn achub bywydau, ond y mae'r twyllwr yn pentyrru celwyddau.
26In the fear of Yahweh is a secure fortress, and he will be a refuge for his children.
26 Yn ofn yr ARGLWYDD y mae sicrwydd y cadarn, a bydd yn noddfa i'w blant.
27The fear of Yahweh is a fountain of life, turning people from the snares of death.
27 Y mae ofn yr ARGLWYDD yn ffynnon fywiol i arbed rhag maglau marwolaeth.
28In the multitude of people is the king’s glory, but in the lack of people is the destruction of the prince.
28 Yn amlder pobl y mae anrhydedd brenin; ond heb bobl, dinistrir llywodraethwr.
29He who is slow to anger has great understanding, but he who has a quick temper displays folly.
29 Y mae digon o ddeall gan yr amyneddgar, ond dyrchafu ffolineb a wna'r byr ei dymer.
30The life of the body is a heart at peace, but envy rots the bones.
30 Meddwl iach yw iechyd y corff, ond cancr i'r esgyrn yw cenfigen.
31He who oppresses the poor shows contempt for his Maker, but he who is kind to the needy honors him.
31 Y mae'r un sy'n gorthrymu'r tlawd yn amharchu ei Greawdwr, ond y sawl sy'n trugarhau wrth yr anghenus yn ei anrhydeddu.
32The wicked is brought down in his calamity, but in death, the righteous has a refuge.
32 Dymchwelir y drygionus gan ei ddrygioni ei hun, ond caiff y cyfiawn loches hyd yn oed wrth farw.
33Wisdom rests in the heart of one who has understanding, and is even made known in the inward part of fools.
33 Trig doethineb ym meddwl y deallus, ond dirmygir hi ymysg ffyliaid.
34Righteousness exalts a nation, but sin is a disgrace to any people.
34 Y mae cyfiawnder yn dyrchafu cenedl, ond pechod yn warth ar bobloedd.
35The king’s favor is toward a servant who deals wisely, but his wrath is toward one who causes shame.
35 Rhydd brenin ffafr i was deallus, ond digia wrth yr un a'i sarha.