1The plans of the heart belong to man, but the answer of the tongue is from Yahweh.
1 Pobl biau trefnu eu meddyliau, ond oddi wrth yr ARGLWYDD y daw ateb y tafod.
2All the ways of a man are clean in his own eyes; but Yahweh weighs the motives.
2 Y mae holl ffyrdd rhywun yn bur yn ei olwg ei hun, ond y mae'r ARGLWYDD yn pwyso'r cymhellion.
3Commit your deeds to Yahweh, and your plans shall succeed.
3 Cyflwyna dy weithredoedd i'r ARGLWYDD, a chyflawnir dy gynlluniau.
4Yahweh has made everything for its own end— yes, even the wicked for the day of evil.
4 Gwnaeth yr ARGLWYDD bob peth i bwrpas, hyd yn oed y drygionus ar gyfer dydd adfyd.
5Everyone who is proud in heart is an abomination to Yahweh: they shall certainly not be unpunished.
5 Ffiaidd gan yr ARGLWYDD yw pob un balch; y mae'n sicr na chaiff osgoi cosb.
6By mercy and truth iniquity is atoned for. By the fear of Yahweh men depart from evil.
6 Trwy deyrngarwch a ffyddlondeb y maddeuir camwedd, a thrwy ofn yr ARGLWYDD y troir oddi wrth ddrwg.
7When a man’s ways please Yahweh, he makes even his enemies to be at peace with him.
7 Pan yw'r ARGLWYDD yn hoffi ffyrdd rhywun, gwna hyd yn oed i'w elynion fyw mewn heddwch ag ef.
8Better is a little with righteousness, than great revenues with injustice.
8 Gwell ychydig gyda chyfiawnder nag enillion mawr heb farn.
9A man’s heart plans his course, but Yahweh directs his steps.
9 Y mae meddwl rhywun yn cynllunio'i ffordd, ond yr ARGLWYDD sy'n trefnu ei gamre.
10Inspired judgments are on the lips of the king. He shall not betray his mouth.
10 Ceir dyfarniad oddi ar wefusau'r brenin; nid yw ei enau yn bradychu cyfiawnder.
11Honest balances and scales are Yahweh’s; all the weights in the bag are his work.
11 Mater i'r ARGLWYDD yw mantol a chloriannau cyfiawn; a'i waith ef yw'r holl bwysau yn y god.
12It is an abomination for kings to do wrong, for the throne is established by righteousness.
12 Ffiaidd gan frenhinoedd yw gwneud drwg, oherwydd trwy gyfiawnder y sicrheir gorsedd.
13Righteous lips are the delight of kings. They value one who speaks the truth.
13 Hyfrydwch brenin yw genau cyfiawn, a hoffa'r sawl sy'n llefaru'n uniawn.
14The king’s wrath is a messenger of death, but a wise man will pacify it.
14 Y mae llid brenin yn gennad angau, ond fe'i dofir gan yr un doeth.
15In the light of the king’s face is life. His favor is like a cloud of the spring rain.
15 Yn llewyrch wyneb brenin y ceir bywyd, ac y mae ei ffafr fel cwmwl glaw yn y gwanwyn.
16How much better it is to get wisdom than gold! Yes, to get understanding is to be chosen rather than silver.
16 Gwell nag aur yw ennill doethineb, a gwell dewis deall nag arian.
17The highway of the upright is to depart from evil. He who keeps his way preserves his soul.
17 Y mae priffordd yr uniawn yn troi oddi wrth ddrygioni, a chadw ei fywyd y mae'r un sy'n gwylio'i ffordd.
18Pride goes before destruction, and a haughty spirit before a fall.
18 Daw balchder o flaen dinistr, ac ymffrost o flaen cwymp.
19It is better to be of a lowly spirit with the poor, than to divide the plunder with the proud.
19 Gwell bod yn ddistadl gyda'r anghenus na rhannu ysbail gyda'r balch.
20He who heeds the Word finds prosperity. Whoever trusts in Yahweh is blessed.
20 Y mae'r medrus yn ei fater yn llwyddo, a'r un sy'n ymddiried yn yr ARGLWYDD yn ddedwydd.
21The wise in heart shall be called prudent. Pleasantness of the lips promotes instruction.
21 Y doeth o galon a ystyrir yn ddeallus, a geiriau deniadol sy'n ychwanegu dysg.
22Understanding is a fountain of life to one who has it, but the punishment of fools is their folly.
22 Y mae deall yn ffynnon bywyd i'w berchennog, ond ffolineb yn ddisgyblaeth i ffyliaid.
23The heart of the wise instructs his mouth, and adds learning to his lips.
23 Y mae meddwl y doeth yn gwneud ei eiriau'n ddeallus, ac yn ychwanegu dysg at ei ymadroddion.
24Pleasant words are a honeycomb, sweet to the soul, and health to the bones.
24 Y mae geiriau teg fel diliau m�l, yn felys i'r blas ac yn iechyd i'r corff.
25There is a way which seems right to a man, but in the end it leads to death.
25 Y mae ffordd sy'n ymddangos yn union, ond sy'n arwain i farwolaeth.
26The appetite of the laboring man labors for him; for his mouth urges him on.
26 Angen llafurwr sy'n gwneud iddo lafurio, a'i enau sy'n ei annog ymlaen.
27A worthless man devises mischief. His speech is like a scorching fire.
27 Y mae dihiryn yn cynllunio drwg; y mae fel t�n poeth ar ei wefusau.
28A perverse man stirs up strife. A whisperer separates close friends.
28 Y mae rhywun croes yn creu cynnen, a'r straegar yn gwahanu cyfeillion.
29A man of violence entices his neighbor, and leads him in a way that is not good.
29 Y mae rhywun traws yn denu ei gyfaill, ac yn ei arwain ar ffordd wael.
30One who winks his eyes to plot perversities, one who compresses his lips, is bent on evil.
30 Y mae'r un sy'n wincio llygad yn cynllunio trawster, a'r sawl sy'n crychu ei wefusau yn gwneud drygioni.
31Gray hair is a crown of glory. It is attained by a life of righteousness.
31 Y mae gwallt sy'n britho yn goron anrhydedd; fe'i ceir wrth rodio'n gyfiawn.
32One who is slow to anger is better than the mighty; one who rules his spirit, than he who takes a city.
32 Gwell bod yn amyneddgar nag yn rhyfelwr, a rheoli tymer na chipio dinas.
33The lot is cast into the lap, but its every decision is from Yahweh.
33 Er bwrw'r coelbren i'r arffed, oddi wrth yr ARGLWYDD y daw pob dyfarniad.