1The king’s heart is in Yahweh’s hand like the watercourses. He turns it wherever he desires.
1 Y mae calon brenin yn llaw'r ARGLWYDD fel ffrwd o ddu373?r; fe'i try i ble bynnag y dymuna.
2Every way of a man is right in his own eyes, but Yahweh weighs the hearts.
2 Y mae ffyrdd pob un i gyd yn uniawn yn ei olwg ei hun, ond y mae'r ARGLWYDD yn cloriannu'r galon.
3To do righteousness and justice is more acceptable to Yahweh than sacrifice.
3 Y mae gwneud cyfiawnder a barn yn fwy derbyniol gan yr ARGLWYDD nag aberth.
4A high look, and a proud heart, the lamp of the wicked, is sin.
4 Llygaid balch a chalon ymffrostgar, dyma nodau'r drygionus, ac y maent yn bechod.
5The plans of the diligent surely lead to profit; and everyone who is hasty surely rushes to poverty.
5 Y mae cynlluniau'r diwyd yn sicr o arwain i ddigonedd, ond daw angen ar bob un sydd mewn brys.
6Getting treasures by a lying tongue is a fleeting vapor for those who seek death.
6 Y mae trysorau wedi eu hennill trwy gelwydd fel tarth yn diflannu neu fagl marwolaeth.
7The violence of the wicked will drive them away, because they refuse to do what is right.
7 Rhwydir y rhai drygionus gan eu trais, am iddynt wrthod gwneud yr hyn sydd uniawn.
8The way of the guilty is devious, but the conduct of the innocent is upright.
8 Troellog yw ffordd y troseddwr, ond uniawn yw gweithred y didwyll.
9It is better to dwell in the corner of the housetop, than to share a house with a contentious woman.
9 Gwell yw byw mewn congl ar ben tu375? na rhannu cartref gyda gwraig gecrus.
10The soul of the wicked desires evil; his neighbor finds no mercy in his eyes.
10 Y mae'r drygionus yn awchu am wneud drwg; nid yw'n edrych yn drugarog ar ei gymydog.
11When the mocker is punished, the simple gains wisdom. When the wise is instructed, he receives knowledge.
11 Pan gosbir gwatwarwr, daw'r gwirion yn ddoeth; ond pan ddysgir gwers i'r doeth, daw ef ei hun i ddeall.
12The Righteous One considers the house of the wicked, and brings the wicked to ruin.
12 Y mae'r Un Cyfiawn yn sylwi ar du375?'r drygionus; y mae'n bwrw'r rhai drwg i ddinistr.
13Whoever stops his ears at the cry of the poor, he will also cry out, but shall not be heard.
13 Os bydd rhywun yn fyddar i gri'r tlawd, ni chaiff ei ateb pan fydd yntau'n galw.
14A gift in secret pacifies anger; and a bribe in the cloak, strong wrath.
14 Y mae rhodd ddirgel yn lliniaru dig, a chil-dwrn dan glogyn yn tawelu llid mawr.
15It is joy to the righteous to do justice; but it is a destruction to the workers of iniquity.
15 Caiff y cyfiawn lawenydd wrth wneud cyfiawnder, ond daw dinistr ar y rhai sy'n gwneud drwg.
16The man who wanders out of the way of understanding shall rest in the assembly of the dead.
16 Bydd rhywun sy'n troi oddi ar ffordd deall yn gorffwys yng nghwmni'r meirw.
17He who loves pleasure shall be a poor man. He who loves wine and oil shall not be rich.
17 Mewn angen y bydd y sawl sy'n caru pleser, ac ni ddaw'r sawl sy'n hoffi gwin ac olew yn gyfoethog.
18The wicked is a ransom for the righteous; the treacherous for the upright.
18 Y mae'r drygionus yn bridwerth dros y cyfiawn, a'r twyllwr dros y rhai uniawn.
19It is better to dwell in a desert land, than with a contentious and fretful woman.
19 Gwell byw mewn anialwch na chyda gwraig gecrus a dicllon.
20There is precious treasure and oil in the dwelling of the wise; but a foolish man swallows it up.
20 Yn nhu375?'r doeth y mae trysor dymunol ac olew, ond y mae'r ff�l yn eu difa.
21He who follows after righteousness and kindness finds life, righteousness, and honor.
21 Y mae'r sawl sy'n dilyn cyfiawnder a theyrngarwch yn cael bywyd llwyddiannus ac anrhydedd.
22A wise man scales the city of the mighty, and brings down the strength of its confidence.
22 Y mae'r doeth yn gallu mynd i ddinas gadarn a bwrw i lawr y gaer yr ymddiriedir ynddi.
23Whoever guards his mouth and his tongue keeps his soul from troubles.
23 Y sawl sy'n gwylio ei enau a'i dafod, fe'i ceidw ei hun rhag gofidiau.
24The proud and haughty man, “scoffer” is his name; he works in the arrogance of pride.
24 Y mae'r balch yn ffroenuchel; gwatwarwr yw ei enw, gweithreda yn gwbl drahaus.
25The desire of the sluggard kills him, for his hands refuse to labor.
25 Y mae blys y diog yn ei ladd, am fod ei ddwylo'n gwrthod gweithio.
26There are those who covet greedily all day long; but the righteous give and don’t withhold.
26 Trachwantu y mae'r annuwiol bob amser, ond y mae'r cyfiawn yn rhoi heb arbed.
27The sacrifice of the wicked is an abomination: how much more, when he brings it with a wicked mind!
27 Ffiaidd yw aberth y drygionus, yn enwedig pan offrymir ef mewn dichell.
28A false witness will perish, and a man who listens speaks to eternity.
28 Difethir y tyst celwyddog, ond y mae'r tyst cywir yn cael llefaru.
29A wicked man hardens his face; but as for the upright, he establishes his ways.
29 Y mae'r drygionus yn caledu ei wyneb, ond yr uniawn yn trefnu ei ffyrdd.
30There is no wisdom nor understanding nor counsel against Yahweh.
30 Nid yw doethineb na deall na chyngor yn ddim o flaen yr ARGLWYDD.
31The horse is prepared for the day of battle; but victory is with Yahweh.
31 Er paratoi march ar gyfer dydd brwydr, eto eiddo'r ARGLWYDD yw'r fuddugoliaeth.