¹Don’t be envious of evil men; neither desire to be with them:

¹به اشخاص بدکار حسادت نورز و آرزوی دوستی آن ها را نداشته باش،

²for their hearts plot violence, and their lips talk about mischief.

²زیرا تمام فکر و ذکر آن ها این است که به مردم ظلم کنند، و هر وقتیکه دهان می گشایند مردم را می رنجانند.

³Through wisdom a house is built; by understanding it is established;

³خانه بر بنای حکمت و دانش آباد می گردد،

⁴by knowledge the rooms are filled with all rare and beautiful treasure.

⁴اطاق هایش با دانائی از اسباب نفیس و گرانقیمت پُر می شوند.

⁵A wise man has great power; and a knowledgeable man increases strength;

⁵شخص دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و همیشه به قدرت خود می افزاید.

⁶for by wise guidance you wage your war; and victory is in many advisors.

⁶پیروزی در جنگ مربوط به تدابیر خوب و مشورت زیاد است.

⁷Wisdom is too high for a fool: he doesn’t open his mouth in the gate.

⁷شخص احمق نمی تواند به حکمت دست یابد. وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

⁸One who plots to do evil will be called a schemer.

⁸کسی که دایم نقشه های پلید در سر می پروراند، عاقبت رسوا می شود.

⁹The schemes of folly are sin. The mocker is detested by men.

⁹نقشه های آدم احمق گناه آلود اند و کسی که دیگران را مسخره می کند، مورد نفرت همۀ مردم می باشد.

¹⁰If you falter in the time of trouble, your strength is small.

¹⁰اگر سختی های زندگی را تحمل کرده نتوانی، شخص ضعیفی هستی.

¹¹Rescue those who are being led away to death! Indeed, hold back those who are staggering to the slaughter!

¹¹از نجات دادن کسی که به ناحق محکوم شده است، کوتاهی نکن.

¹²If you say, “Behold, we didn’t know this”; doesn’t he who weighs the hearts consider it? He who keeps your soul, doesn’t he know it? Shall he not render to every man according to his work?

¹²نگو که از ماجرا بیخبر بوده ای، زیرا خدائی که جان ترا در دست دارد و از دل تو آگاه است، می داند که تو از همه چیز باخبر بوده ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا می دهد.

¹³My son, eat honey, for it is good; the droppings of the honeycomb, which are sweet to your taste:

¹³فرزندم، همانطوری که خوردن عسل کام ترا شیرین می کند، کسب حکمت نیز برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت می آموزد آیندۀ خوبی در انتظارش می باشد و امیدهای او برباد نمی رود.

¹⁴so you shall know wisdom to be to your soul; if you have found it, then there will be a reward, your hope will not be cut off.

¹⁴مانند بدکاران نباش که منتظر هستند تا خانهٔ مردم درستکار را غارت و ویران کنند،

¹⁵Don’t lay in wait, wicked man, against the habitation of the righteous. Don’t destroy his resting place:

¹⁵زیرا شخص راستکار حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز بر می خیزد، ولی اشخاص بدکار گرفتار بلا شده سرنگون می گردند.

¹⁶for a righteous man falls seven times, and rises up again; but the wicked are overthrown by calamity.

¹⁶وقتی دشمنانت دچار مصیبت می شوند، خوشحال نشو و هنگامی که می افتند خوشی نکن،

¹⁷Don’t rejoice when your enemy falls. Don’t let your heart be glad when he is overthrown;

¹⁷زیرا خداوند این کار ترا می بیند و نمی پسندد و آنگاه از مجازات آن ها دست بر می دارد.

¹⁸lest Yahweh see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.

¹⁸بخاطر مردم بدکار، تشویش نداشته باش و به آن ها حسادت نورز،

¹⁹Don’t fret yourself because of evildoers; neither be envious of the wicked:

¹⁹زیرا شخص بدکار آینده ای ندارد و چراغش خاموش می شود.

²⁰for there will be no reward to the evil man; and the lamp of the wicked shall be snuffed out.

²⁰فرزندم از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که علیه آن ها شورش می کنند همدست نشو.

²¹My son, fear Yahweh and the king. Don’t join those who are rebellious:

²¹زیرا نابودی آن ها ناگهانی است و کسی نمی داند که خداوند و پادشاه چه بلائی را بر سر آن ها می آورد.

²²for their calamity will rise suddenly; the destruction from them both—who knows?

²²مردان حکیم این سخنان را نیز گفته اند: قاضی نباید در وقت محاکمه از کسی طرفداری کند.

²³These also are sayings of the wise. To show partiality in judgment is not good.

²³هر کسی که به مجرم بگوید: «تو بیگناه هستی»، مورد لعنت و نفرت مردم قرار می گیرد.

²⁴He who says to the wicked, “You are righteous”; peoples shall curse him, and nations shall abhor him—

²⁴اما شخصی که گناهکار را محکوم کند، سعادت و برکت نصیبش می شود.

²⁵but it will go well with those who convict the guilty, and a rich blessing will come on them.

²⁵جواب صادقانه مانند بوسۀ یک دوست دلچسپ است.

²⁶An honest answer is like a kiss on the lips.

²⁶اول کار و کسبی برای خود پیدا کن و بعد خانه و خانواده ات را تشکیل بده.

²⁷Prepare your work outside, and get your fields ready. Afterwards, build your house.

²⁷علیه همسایه ات شهادت دروغ مده و سخنان غلط در باره اش بر زبان نیاور.

²⁸Don’t be a witness against your neighbor without cause. Don’t deceive with your lips.

²⁸نگو: «همان بلائی را که بر سر من آورده بر سر خودش می آورم.»

²⁹Don’t say, “I will do to him as he has done to me; I will render to the man according to his work.”

²⁹از کنار مزرعۀ آدم تنبل و تاکستان مرد احمق گذشتم.

³⁰I went by the field of the sluggard, by the vineyard of the man void of understanding;

³⁰در همه جا خار روئیده بود. علف های هرزه زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فروریخته بود.

³¹Behold, it was all grown over with thorns. Its surface was covered with nettles, and its stone wall was broken down.

³¹با دیدن این منظره به فکر فرورفتم و این درس را آموختم:

³²Then I saw, and considered well. I saw, and received instruction:

³²کسی که دست بر دست هم می گذارد و دایم می خوابد و استراحت می کند،عاقبت فقر و تنگدستی مثل راهزن مسلحی به سراغش می آید.

³³a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep;

³³عاقبت فقر و تنگدستی مثل راهزن مسلحی به سراغش می آید.

³⁴so your poverty will come as a robber, and your want as an armed man.