¹These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.

¹ اینها نیز از امثال سلیمان است که کاتبان حزقیا، پادشاه یهودا آنها را نوشته‌اند:

²It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.

² عظمت خدا در پوشاندن اسرار اوست، امّا عظمت پادشاه در جستجو کردن امور.

³As the heavens for height, and the earth for depth, so the hearts of kings are unsearchable.

³ پی بردن به افکار پادشاه مانند پی بردن به بلندی آسمان و عمق زمین، غیر ممکن است.

⁴Take away the dross from the silver, and material comes out for the refiner;

⁴ ناخالصی را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

⁵Take away the wicked from the king’s presence, and his throne will be established in righteousness.

⁵ مأموران شریر پادشاه را از او دور کن تا تخت او در عدالت پایدار بماند.

⁶Don’t exalt yourself in the presence of the king, or claim a place among great men;

⁶ وقتی به حضور پادشاه می‌روی، خود را شخص بزرگی مپندار و در جای بزرگان منشین،

⁷for it is better that it be said to you, “Come up here,” than that you should be put lower in the presence of the prince, whom your eyes have seen.

⁷ چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، تا اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایین‌تر بنشانند.

⁸Don’t be hasty in bringing charges to court. What will you do in the end when your neighbor shames you?

⁸ وقتی با همسایه‌ات اختلاف داری، با شتاب به دادگاه نرو، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با او بوده است، تو چه خواهی کرد؟

⁹Debate your case with your neighbor, and don’t betray the confidence of another;

⁹ وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی، رازی را که از دیگران شنیده‌ای فاش نکن،

¹⁰lest one who hears it put you to shame, and your bad reputation never depart.

¹⁰ زیرا در این صورت دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و بدنام خواهی شد.

¹¹A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.

¹¹ سخنی که بجا گفته شود، مانند نگین طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده شده باشد.

¹²As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover to an obedient ear.

¹² نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا، مانند حلقهٔ طلا و جواهر، با ارزش است.

¹³As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to those who send him; for he refreshes the soul of his masters.

¹³ خدمتکار امین همچون آب سرد در گرمای تابستان، روح آقای خود را تازه می‌کند.

¹⁴As clouds and wind without rain, so is he who boasts of gifts deceptively.

¹⁴ کسی‌که دَم از سخاوت می‌زند، امّا چیزی به کسی نمی‌بخشد، مانند ابر و بادی است که باران نمی‌آورد.

¹⁵By patience a ruler is persuaded. A soft tongue breaks the bone.

¹⁵ شخص صبور می‌تواند حتّی حاکم را قانع سازد و زبان نرم می‌تواند هر مانع قوی را از بین بردارد.

¹⁶Have you found honey? Eat as much as is sufficient for you, lest you eat too much, and vomit it.

¹⁶ اگر به عسل دست یافتی، به اندازهٔ کافی بخور، وگرنه آن را استفراغ خواهی کرد.

¹⁷Let your foot be seldom in your neighbor’s house, lest he be weary of you, and hate you.

¹⁷ بیش از حد به خانهٔ همسایه‌ات نرو، مبادا از تو متنفّر شود.

¹⁸A man who gives false testimony against his neighbor is like a club, a sword, or a sharp arrow.

¹⁸ شهادت دروغ برضد همسایه، مانند تبر و شمشیر و تیرِ تیز، صدمه می‌زند.

¹⁹Confidence in someone unfaithful in time of trouble is like a bad tooth, or a lame foot.

¹⁹ اعتماد کردن به شخص خائن در زمان سختی، مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

²⁰As one who takes away a garment in cold weather, or vinegar on soda, so is one who sings songs to a heavy heart.

²⁰ آواز خواندن برای شخص غمگین، مانند لخت شدن در هوای سرد و پاشیدن نمک بر زخم است.

²¹If your enemy is hungry, give him food to eat. If he is thirsty, give him water to drink:

²¹ اگر دشمنت گرسنه باشد، به او غذا بده و اگر تشنه باشد، او را آب بنوشان.

²²for you will heap coals of fire on his head, and Yahweh will reward you.

²² این کار تو او را شرمنده می‌سازد و خداوند به تو پاداش می‌دهد.

²³The north wind brings forth rain: so a backbiting tongue brings an angry face.

²³ همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، بدگویی هم خشم و عصبانیّت به بار می‌آورد.

²⁴It is better to dwell in the corner of the housetop, than to share a house with a contentious woman.

²⁴ سکونت در گوشهٔ بام، بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

²⁵Like cold water to a thirsty soul, so is good news from a far country.

²⁵ خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب سردی برای آدم تشنه است.

²⁶Like a muddied spring, and a polluted well, so is a righteous man who gives way before the wicked.

²⁶ سازش آدم درستکار با شخص شریر مانند آلوده کردن منبع آب و گِل آلود ساختن چشمه است.

²⁷It is not good to eat much honey; nor is it honorable to seek one’s own honor.

²⁷ همان‌طور که زیاده روی در خوردن عسل ضرر دارد، انتظار شنیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است. کسی‌که بر نفس خویش تسلّط ندارد، مثل شهر بی‌دیوار، ناامن است.

²⁸Like a city that is broken down and without walls is a man whose spirit is without restraint.

²⁸ کسی‌که بر نفس خویش تسلّط ندارد، مثل شهر بی‌دیوار، ناامن است.