¹My son, if you have become collateral for your neighbor, if you have struck your hands in pledge for a stranger;

¹ ای فرزندم، آیا ضامن همسایه‌ات شده‌ای و به‌خاطر شخص غریبه‌ای قول داد‌ه‌ای؟

²You are trapped by the words of your mouth. You are ensnared with the words of your mouth.

² آیا با دست خود، خودت را به دام انداخته‌ای و به‌خاطر قولی که داد‌ه‌ای گرفتار شده‌ای؟

³Do this now, my son, and deliver yourself, since you have come into the hand of your neighbor. Go, humble yourself. Press your plea with your neighbor.

³ ای فرزندم، در این صورت اسیر شده‌ای. پس هرچه می‌گویم انجام بده تا خود را آزاد کنی. فوراً نزد او برو خواهش کن و ضمانت خود را پس بگیر.

⁴Give no sleep to your eyes, nor slumber to your eyelids.

⁴ تا این کار را نکرده‌ای نخواب و حتّی لحظه‌ای آرام ننشین.

⁵Free yourself, like a gazelle from the hand of the hunter, like a bird from the snare of the fowler.

⁵ خودت را مثل آهو از کمند و مثل گنجشک از دام صیاد آزاد کن.

⁶Go to the ant, you sluggard. Consider her ways, and be wise;

⁶ مردم تنبل باید از زندگی مورچه‌ها عبرت بگیرند.

⁷ آنها نه رهبر دارند و نه فرمانده،

⁸provides her bread in the summer, and gathers her food in the harvest.

⁸ امّا آذوقهٔ زمستان خود را هنگام تابستان ذخیره می‌کنند.

⁹How long will you sleep, sluggard? When will you arise out of your sleep?

⁹ شخص تنبل تا چه هنگام می‌خوابد و چه وقت بیدار خواهد شد؟

¹⁰A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep:

¹⁰ او می‌گوید: «اندکی بیشتر می‌خوابم و کمی استراحت می‌کنم!»

¹¹so your poverty will come as a robber, and your scarcity as an armed man.

¹¹ امّا وقتی‌که خواب است، فقر و هلاکت مانند راهزن بر او حمله می‌کنند.

¹²A worthless person, a man of iniquity, is he who walks with a perverse mouth;

¹² مردمان پست و بی‌ارزش همیشه و همه‌جا دروغ می‌گویند.

¹³who winks with his eyes, who signals with his feet, who motions with his fingers;

¹³ چشمک می‌زنند و حرکاتی می‌کنند که تو را فریب بدهند.

¹⁴in whose heart is perverseness, who devises evil continually, who always sows discord.

¹⁴ همیشه فکرشان پر از نقشه‌های پلید و زشت است تا دردسر ایجاد کنند.

¹⁵Therefore his calamity will come suddenly. He will be broken suddenly, and that without remedy.

¹⁵ به همین دلیل، بلا و مصیبت ناگهانی بر آنها حمله می‌کند و آنها را طوری شکست می‌دهد که دیگر چاره‌ای نداشته باشند.

¹⁶There are six things which Yahweh hates; yes, seven which are an abomination to him:

¹⁶ شش، بلکه هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد و نمی‌تواند تحمّل کند: نگاه متکبّرانه، زبان دروغگو، دستی که خون بی‌گناهی را بریزد، فکری که نقشه‌های پلید بکشد، پایی که برای انجام کارهای زشت عجله کند، شاهدی که شهادت دروغ بدهد و کسی‌که رابطهٔ دوستان و خویشاوندان را به هم بزند.

¹⁷haughty eyes, a lying tongue, hands that shed innocent blood;

¹⁷ ای فرزند من هرچه پدرت می‌گوید انجام بده و آنچه مادرت می‌گوید فراموش مکن.

¹⁸a heart that devises wicked schemes, feet that are swift in running to mischief,

¹⁸ سخنان آنها را پیوسته به‌خاطر داشته‌ باش و آنها را در قلبت حفظ کن.

¹⁹a false witness who utters lies, and he who sows discord among brothers.

¹⁹ تعالیم آنها هنگام سفر راهنما، شبها محافظ و روزها مشاور تو خواهند بود.

²⁰My son, keep your father’s commandment, and don’t forsake your mother’s teaching.

²⁰ اوامر آنها مانند چراغی روشن است و سرزنش‌های ایشان طریق زندگی را به تو می‌آموزد.

²¹Bind them continually on your heart. Tie them around your neck.

²¹ آنها تو را از زن شوهردار و از سخنان فریبندهٔ او دور می‌کنند.

²²When you walk, it will lead you. When you sleep, it will watch over you. When you awake, it will talk with you.

²² زیبایی آنان تو را تحریک ننماید و چشمان افسونگرشان تو را وسوسه نکند.

²³For the commandment is a lamp, and the law is light. Reproofs of instruction are the way of life,

²³ زنا کردن با زن فاحشه، به قیمت یک قرص نان تمام می‌شود، امّا زنا کردن با زن شوهردار به قیمت هستی و زندگی انسان تمام می‌شود.

²⁴to keep you from the immoral woman, from the flattery of the wayward wife’s tongue.

²⁴ آیا می‌توانی آتش را در آغوش بگیری و نسوزی؟

²⁵Don’t lust after her beauty in your heart, neither let her captivate you with her eyelids.

²⁵ آیا کسی می‌تواند روی آتش راه برود و پایش نسوزد؟

²⁶For a prostitute reduces you to a piece of bread. The adulteress hunts for your precious life.

²⁶ همینطور کسی‌که با زن شوهردار همخواب شود، از مجازات در امان نخواهد بود.

²⁷Can a man scoop fire into his lap, and his clothes not be burned?

²⁷ مردم دزدی را که به‌خاطر گرسنگی دزدی کرده است، سرزنش نمی‌کنند؛

²⁸Or can one walk on hot coals, and his feet not be scorched?

²⁸ امّا اگر دستگیر شود، باید هفت برابر آن چه دزدیده جریمه بدهد. باید هرچه دارد بدهد.

²⁹So is he who goes in to his neighbor’s wife. Whoever touches her will not be unpunished.

²⁹ امّا مردی که با زن شوهردار زنا می‌کند، کاملاً بی‌شعور است. زیرا او جان خود را از بین می‌برد.

³⁰Men don’t despise a thief, if he steals to satisfy himself when he is hungry:

³⁰ رسوایی و کتک نصیب او خواهد شد و ننگ او از بین نخواهد رفت.

³¹but if he is found, he shall restore seven times. He shall give all the wealth of his house.

³¹ زیرا حسادت خشم شوهر را برمی‌انگیزد و در موقع انتقام هیچ رحم و شفقتی نخواهد کرد. هیچ چیز او را راضی نمی‌کند و به هیچ قیمتی نمی‌توان رضایت او را به ‌دست آورد.

³²He who commits adultery with a woman is void of understanding. He who does it destroys his own soul.

³² هیچ چیز او را راضی نمی‌کند و به هیچ قیمتی نمی‌توان رضایت او را به ‌دست آورد.

³³He will get wounds and dishonor. His reproach will not be wiped away.

³⁴For jealousy arouses the fury of the husband. He won’t spare in the day of vengeance.

³⁵He won’t regard any ransom, neither will he rest content, though you give many gifts.