1 Ca jamono jooju ay nit ñëw ca Yeesu, nettali mbirum waa Galile, ya Pilaat reylu woon, jaxase seen deret ak dereti mala, yi ñu rendi woon, jébbal leen Yàlla.
1若不悔改都要灭亡
2 Mu tontu leen ne: «Mbaa du dangeen a xalaat ne, waa Galile yooyu dañoo gën a nekk bàkkaarkat ña ca des, ndax coono bi ñu daj?
2他回答：“你们以为这些加利利人比其他的加利利人更有罪，才这样受害吗？
3 Maa ngi leen di wax ne, du dëgg. Waaye su ngeen tuubul seeni bàkkaar, dingeen sànku noonu, yéen ñépp itam.
3不是的，我告诉你们，你们若不悔改，都要这样灭亡。
4 Te fukki nit ak juróom-ñett ñooñu dee, bi taaxum kaw ma ca goxu Silowe daanoo ci seen kaw, ndax dangeen a yaakaar ne, ñoo gën a nekk ay tooñkat ñeneen ñi dëkk Yerusalem yépp?
4你们以为从前西罗亚楼倒塌的时候，压死的那十八个人，比一切在耶路撒冷的居民更有罪吗？
5 Maa ngi leen di wax ne, du dëgg. Waaye su ngeen tuubul seeni bàkkaar, dingeen sànku noonu, yéen ñépp itam.»
5不是的，我告诉你们，你们若不悔改，也都要这样灭亡。”
6 Noonu mu daldi leen wax léeb wii: «Nit amoon na ci toolam garab gu ñu naan figg. Benn bés mu ñëw di ko raas-si, fekku fa benn doom.
6不结果的无花果树耶稣讲了这样一个比喻：“有一个人把一棵无花果树栽在自己的葡萄园里。他来到树那里找果子，却找不到。
7 Noonu mu ne surga ba: “Ñetti at a ngii may ñëw di raas-si garab gii te duma ci fekk dara. Gor ko. Lu tax muy xatal tool bi?”
7他对管园的说：‘你看，这三年，我来到这棵无花果树那里找果子，却找不到，把它砍了吧！何必白占地土呢？’
8 Surga ba tontu ko ne: “Sang bi, bàyyiwaat ko fi at mii. Dinaa wàqi taat wi, def ci tos.
8管园的说：‘主人，今年且留着它，等我把周围的泥土挖松，加上肥料；
9 Xëy na dina meññi. Bu ko deful, nga gor ko.”»
9以后结果子就罢，不然，再把它砍了。’”
10 Benn bésu noflaay Yeesoo ngi doon jàngale ci ab jàngu.
10在安息日治好病人安息日的时候，耶稣在会堂里教导人。
11 Amoon na fa jigéen ju rab jàppoon, ba feebarloo ko lu war a mat fukki at ak juróom-ñett; dafa xuuge woon te mënul woon a siggi dara.
11有一个女人被邪灵附着，病了十八年，弯腰曲背，完全直不起来。
12 Bi ko Yeesu gisee, mu woo ko ne ko: «Soxna si, sa feebar deñ na.»
12耶稣看见了，就叫她过来，对她说：“妇人，你脱离这疾病了。”
13 Noonu mu teg ko ay loxoom, soxna sa siggi ca saa sa, di màggal Yàlla.
13耶稣用双手按在她身上，她立刻直起腰来，颂赞 神。
14 Waaye njiitu jàngu ba mer, ndax li Yeesu fajoon nit ca bésu noflaay ba, mu ne mbooloo ma: «Am na juróom-benni fan yu nit ñi war a liggéey. Kon war ngeen a ñëw faju ci bés yooyu, waaye du ci bésu noflaay bi.»
14会堂的主管，因为耶稣在安息日治病，就气忿忿地对群众说：“有六天是应当作工的，你们可以在这六天里来求医，但在安息日却不可以。”
15 Boroom bi tontu ko: «Naaféq yi! Ndax bésu noflaay bi, kenn ku nekk ci yéen du yiwee ca gétt ga yëkkam walla mbaamam ngir wëggi ko?
15主说：“伪君子啊，你们哪一个人在安息日，不从槽那里解开牛、驴，牵去喝水呢？
16 Jigéen jii nag bokk ci askanu Ibraayma te Seytaane tënk ko fukki at ak juróom-ñett, ndax kenn waru koo yiwi ci bésu noflaay bi?»
16何况这个女人是亚伯拉罕的后裔，已经被撒但捆绑了十八年，不应当在安息日解开她的捆绑吗？”
17 Naka la wax loolu, noonam yépp daldi rus, waaye mbooloo mi di bég ci jëf yu yéeme, yi mu doon def yépp.
17他说完了这些话，那些与他为敌的人都惭愧；群众却都因他所行一切荣耀的事欢喜。
18 Noonu Yeesu neeti: «Lan la nguuru Yàlla di nirool? Lan laa ko man a mengaleel?
18芥菜种和面酵的比喻（太13:31-33；可4:30-32）耶稣说：“ 神的国好像什么呢？我要把它比作什么呢？
19 Mi ngi mel ni doomu fuddën gu nit jël, ji ko ci toolam. Mu sax, nekk garab, ba picci asamaan ñëw, tàgg ciy caram.»
19它好像一粒芥菜种，人拿去种在自己的园子里。它长大了，成为一棵树，甚至天空的飞鸟也在它的枝头搭窝。”
20 Mu neeti: «Lan laa man a mengaleek nguuru Yàlla?
20他又说：“我要把 神的国比作什么呢？
21 Mi ngi mel ni lawiir bu jigéen jël, jaxase ko ak ñetti andaari fariñ, ba kera tooyal bépp di funki.»
21它好像面酵，女人拿去放在三斗面里，直到全团发起来。”
22 Yeesoo ngi doon jaar ci ay dëkk yu mag ak yu ndaw, di jàngale te jublu Yerusalem.
22当进窄门（太7:13-14、21-23）耶稣经过各城各乡，往耶路撒冷去，沿途教导人。
23 Am ku ko ne: «Boroom bi, ndax ñiy mucc ñu néew lay doon?» Yeesu ne leen:
23有一个人问他：“主啊，是不是只有很少的人得救呢？”他对众人说：
24 «Defleen seen kem-kàttan, ngir dugg ci bunt bu xat bi, ndaxte maa ngi leen koy wax, ñu bare dinañu jéem a dugg, waaye duñu ko man.
24“你们应当竭力进窄门！我告诉你们，将来许多人要进去，却是不能。
25 Jamono dina ñëw, ju boroom kër gi di jóg, tëj buntam. Dingeen nekk ci biti di fëgg naan: “Boroom bi, ubbil nu!” Dina leen tontu ne: “Xawma fu ngeen bokk.”
25等到家主起来关上门，你们站在门外叩门说：‘主啊，给我们开门！’他要回答你们：‘我不知道你们是从哪里来的。’
26 Bu ko defee dingeen tàmbalee naan: “Noo doon bokk di lekk ak di naan, te jàngale nga ci sunuy pénc.”
26那时，你们要说：‘我们在你面前吃过喝过，你也在我们街上教导过人。’
27 Waaye dina ne: “Nee naa leen xawma fu ngeen bokk. Yéen ñépp soreleen ma, defkati lu bon yi!”
27他要说：‘我告诉你们，我不晓得你们是从哪里来的；你们所有作恶的人，离开我去吧！’
28 Foofa dingeen jooy, di yéyu, bu ngeen gisee seeni maam Ibraayma, Isaaxa, Yanqóoba ak yonent yépp ci nguuru Yàlla, te ñu dàq leen ca biti.
28当你们看见亚伯拉罕、以撒、雅各和众先知都在 神的国里的时候，你们却被赶到外面去，在那里必要哀哭切齿。
29 Ay nit dinañu jóge penku ak sowu, nor ak sudd, ñëw, bokk lekk ci ñam, yi Yàlla di joxe ci nguuram.
29从东从南，从西从北，将有人来，在 神的国里吃饭。
30 Noonu ñenn ci ñi mujj ñooy jiituji; te ci ñi jiitu, ñooy mujji.»
30在后的将要在前，在前的将要在后。”
31 Ca jamono jooja ay Farisen ñëw ca Yeesu ne ko: «Jógeel fii, dem feneen, ndaxte Erodd a ngi lay wut a rey.»
31为耶路撒冷叹息（太23:37-39。参路19:41）就在那时候，有几个法利赛人来对耶稣说：“你离开这里走吧！因为希律想要杀你。”
32 Noonu mu ne leen: «Demleen ne bukki boobu ne ko: “Xoolal, maa ngi dàq rab yi tey wéral nit ñi tey ak suba. Ca ñetteelu fan ba, ma àgg fa ma Yàlla jëmale.”
32他说：“你们去告诉那个狐狸，今天明天我赶鬼医病，第三天我的事就完成了。
33 Waaye fàww ma dox sama itte tey, suba ak gannaaw suba, ndaxte wareesul a reye ab yonent feneen fu dul Yerusalem.
33然而，今天明天后天，我必须前行，因为先知不能在耶路撒冷以外丧命。
34 «Yerusalem, Yerusalem, yaw miy rey yonent yi, tey sànni ay doj ndaw yi, ba ñu dee, aka maa bëggoon a dajale say doom, ni ginaar di uufe ay cuujam te nanguwuleen!
34耶路撒冷啊，耶路撒冷，你杀害先知，又用石头把奉派到你那里的人打死。我多次想招聚你的儿女，好像母鸡招聚小鸡到翅膀底下，只是你们不愿意。
35 Kon nag Yàlla dina bërgël seen kër. Te maa ngi leen koy wax, dungeen ma gisati, ba kera ngeen ne: “Yaw miy ñëw ci turu Boroom bi, ku barkeel nga!”»
35你看，你们的家必成为荒场留给你们。我告诉你们，从今以后，你们一定见不到我，直等到你们说：‘奉主名来的，是应当称颂的。’”