1 Màggalu Mburu ya amul lawiir jege woon na, te ñu di ko wax Bésu Jéggi ba.
1商议怎样杀害耶稣（太26:1-5；可14:1-2、10-11。参约11:45-53）
2 Saraxalekat yu mag ya ak xutbakat ya di wut pexem reylu Yeesu, ndaxte dañoo ragaloon nit ña.
2祭司长和经学家设法怎样杀害耶稣，因为他们惧怕群众。
3 Noonu Seytaane daldi solu Yudaa, mi ñuy wooye Iskariyo te mu bokkoon ca fukki taalibe ya ak ñaar.
3那时，撒但已经进入加略人犹大的心，他原是十二门徒中的一个。
4 Noonu Yudaa dem waxtaani ak saraxalekat yu mag ya ak kilifay wottukati kër Yàlla ga, ba xam nan la leen di jébbale Yeesu.
4他去与祭司长和守殿官商量怎样把耶稣交给他们。
5 Ñu am ca bànneex bu réy, dig ko xaalis.
5他们很高兴，约定了给他银子。
6 Yudaa nangu, di fexe jamono ju mu leen man a jébbal Yeesu, fu mbooloo ma nekkul.
6他答应了，就寻找机会，要趁群众不在的时候，把耶稣交给他们。
7 Bésu màggalu Mburu ya amul lawiir agsi, ca bés boobu lañu waroon a rendi mbotem màggalu Jéggi ba.
7预备逾越节的筵席（太26:17-19；可14:12-16）除酵日到了，在这一天应当宰杀逾越节的羊羔。
8 Noonu Yeesu yebal Piyeer ak Yowaana ne leen: «Demleen, defaral nu reeru Jéggi ba.»
8耶稣差派彼得和约翰，说：“你们去为我们预备逾越节的晚餐给我们吃。”
9 Ñu ne ko: «Fan nga bëggoon, nu defare ko fa?»
9他们说：“你要我们在哪里预备呢？”
10 Mu ne leen: «Bu ngeen duggee ca dëkk ba, góor gu yenu njaq lu def ndox, dina taseek yéen. Toppleen ci moom ba ca kër ga muy dugg,
10他说：“你们进了城，必有一个人顶着水罐，迎面而来，你们就跟着他，到他所进的那一家，
11 te ngeen ne boroom kër ga: “Kilifa gi nee na: Ana néegu gan, bi may lekke reeru Jéggi ba, man ak samay taalibe?”
11对家主说，老师问你：‘客厅在哪里？我和门徒好在那里吃逾越节的晚餐。’
12 Noonu dina leen won néeg bu féete kaw, te yaa, ñu defar ko ba noppi. Foofa ngeen koy defare.»
12他必指示你们楼上一间布置整齐的大房子，你们就在那里预备。”
13 Ñu dem, gis lépp, ni leen ko Yeesu waxe woon. Noonu ñu defar reer bi.
13他们去了，所遇见的正像耶稣所说的一样，就预备好了逾越节的晚餐。
14 Bi waxtu wi jotee Yeesu toog ak ndaw yi,
14最后的晚餐（太26:20-24、26-29；可14:17-21；约13:21-30。参林前11:23-25）到了时候，耶稣和使徒一同吃饭。
15 ne leen: «Yàkkamti woon naa lool lekk ak yéen reeru Jéggi bii, laata ñu may sonal.
15他说：“我十分愿意在受难以前，跟你们吃这逾越节的晚餐。
16 Ndaxte maa ngi leen koy wax, dootuma ko lekk mukk, lu dul ba kera mu mat ci nguuru Yàlla.»
16我告诉你们，我决不再吃这晚餐，直到它成就在 神的国里。”
17 Noonu mu fab kaas, daldi sant Yàlla ne: «Jël-leen kaas bii, séddoo ko.
17耶稣接过杯来，感谢了，说：“你们拿这个，大家分着喝。
18 Ndaxte maa ngi leen koy wax, dootuma naan ndoxum réseñ mi, ba kera Yàlla di tëral nguuram.»
18我告诉你们，从今以后，我决不再喝这葡萄酒，直到 神的国来临。”
19 Gannaaw loolu mu jël mburu, sant Yàlla, damm ko, joxleen ko ne: «Lii sama yaram la, wi ma joxe ngir yéen. Defleen lii, ngir fàttaliku ma.»
19他拿起饼来，感谢了，擘开递给他们，说：“这是我的身体，为你们舍的，你们应当这样行，为的是记念我。”
20 Noonu itam bi ñu lekkee ba noppi, mu jël kaas bi ne leen: «Kaas bii mooy misaal kóllëre gu bees gi Yàlla fas jaarale ko ci sama deret, ji tuuru ngir yéen.
20饭后，他照样拿起杯来，说：“这杯是用我的血所立的新约，这血是为你们流的。
21 Waaye nag loxob ki may wor a ngi nekk ak man ci ndab li.
21你看，出卖我的人的手和我一同在桌子上，
22 Doomu nit ki mu ngi dem, ni ñu ko dogale. Waaye ki koy wor dina torox.»
22人子固然要照所预定的离世，但出卖人子的那人有祸了！”
23 Noonu taalibe yi di laajante ci seen biir, kan ci ñoom mooy nar a def loolu.
23于是，门徒彼此对问，他们中间谁要作这事。
24 Taalibe ya it di werante, ngir xam kan ci ñoom moo gën a màgg.
24门徒再争论谁最大门徒中间又起了争论：他们中间谁是最大的。
25 Yeesu ne leen: «Buuri xeeti àddina dañu leen di dóor yetu nguur, te kilifa yi dañuy sàkku ngërëm.
25耶稣对他们说：“各国都有君王统治他们，他们的掌权者称为恩主，
26 Waaye yéen buleen def noonu. Ki gën a màgg ci yéen, na nekk ni ki gën a ndaw, te njiit mel ni surga.
26但你们却不要这样；你们中间最大的，应当像最小的；作首领的，应当像服事人的。
27 Ki toog ca lekkukaay ba, moom ak surgaam, ñoom ñaar kan moo ci gën a màgg? Xanaa du ki toog ci lekkukaay bi? Waaye man maa ngi ci seen biir ni surga.
27哪一个大呢？是坐着吃喝的还是服事人的呢？不是坐着吃喝的吗？然而我在你们中间，如同服事人的。
28 Yéen nag yéenay ñi ànd ak man ci samay fitna.
28我在磨炼之中，常常和我同在的就是你们。
29 Man nag jox naa leen sañ-sañu nguuru, ni ma ko sama Baay joxe.
29父怎样把王权赐给我，我也照样赐给你们，
30 Dingeen lekkandoo te naanandoo ak man ci sama nguur. Te dingeen toog ci jal yi, di àtte fukki giir ak ñaar yu bànni Israyil.»
30叫你们在我的国里坐在我的席上吃喝，又坐在宝座上审判以色列的十二支派。
31 Yeesu teg ca ne: «Simoŋ, Simoŋ! Seytaane ñaan na, ñu jébbal leen ko, ngir mu teqale leen ni ñu teqalee dugub ak xatax.
31预言彼得不认主（太26:31-35；可14:27-31；约13:36-38）“西门，西门，撒但设法要得着你们，好筛你们像筛麦子一样；
32 Waaye man ñaanal naa la, ngir sa ngëm dëgër. Te yaw, boo dellusee, nanga dëgëral sa bokki taalibe yi.»
32但我已经为你祈求，叫你的信心不至失掉。你回头的时候，要坚固你的弟兄。”
33 Piyeer ne ko: «Boroom bi, àttan naa ànd ak yaw ca kaso, ba ci dee sax.»
33彼得说：“主啊！我已经准备好要跟你一同下监，一同死。”
34 Yeesu tontu ko ne: «Piyeer, maa ngi la koy wax, bala ginaar a sab tey jii, dinga weddi ñetti yoon ne, xam nga ma.»
34耶稣说：“彼得，我告诉你，今天鸡叫以前，你会三次说不认得我。”
35 Noonu Yeesu ne leen: «Ba ma leen yebalee te yóbbaalewuleen woon xaalis, mbuus, walla dàll, ndax ñàkkoon ngeen dara?» Ñu tontu ne: «Déedéet.»
35要带钱囊、口袋和刀耶稣又对他们说：“从前我差你们出去，没有带钱囊、口袋、鞋子，你们缺乏什么没有？”他们说：“没有。”
36 Mu neeti leen: «Léegi nag képp ku am xaalis, na ko jël; te ku am mbuus, na ko jël; ku amul jaasi, na jaay mbubbam, jënde ko jaasi.
36耶稣说：“但现在，有钱囊的应当带着，有口袋的也是这样；没有刀的，要卖掉衣服去买刀。
37 Ndaxte maa ngi leen koy wax, lii Mbind mi wax fàww mu am ci man, bi mu nee: “Boole nañu ko ak ñu bon ña.” Ndaxte loolu jëm ci man mi ngi mat.»
37我告诉你们，‘他被列在不法者之中’这句经文，必定应验在我身上，因为关于我的事必然成就。”
38 Noonu taalibe ya ne ko: «Boroom bi, ñaari jaasee ngii.» Mu ne leen: «Doy na.»
38他们说：“主啊，请看，这里有两把刀。”耶稣说：“够了。”
39 Noonu Yeesu génn, dem ca tundu Oliw ya, ni mu ko daan defe nakajekk. Taalibeem ya topp ci moom.
39在客西马尼祷告（太26:36-46；可14:32-42）耶稣照常到橄榄山去，门徒也跟着他。
40 Bi mu agsee ca bérab ba, mu ne leen: «Ñaanleen, ngir bañ a daanu cig fiir.»
40到了那里，他对门徒说：“你们应当祷告，免得陷入试探。”
41 Noonu mu dand leen, ba fu aw saan man a tollu, daldi sukk di ñaan ne:
41于是耶稣离开他们约有扔一块石头那么远，跪下祷告说：
42 «Baay, soo ko bëggee, teggil ma kaasu naqar bii. Moona bumu doon sama coobare, waaye na sa coobare am.»
42“父啊，如果你愿意，就把这杯拿走！但不要成就我的意思，只要成就你的旨意。”
43 Noonu malaakam Yàlla daldi koy feeñu, may ko doole.
43（有些抄本有第43、44节：“有一位天使从天上显现，加给他力量。耶稣非常伤痛，祷告更加恳切，汗如大血点滴在地上。”）
44 Ci biir tiis, Yeesu gën a sawar ci ñaan gi, ñaqam mel ni lumbi deret dal ci suuf.
44
45 Bi mu ñaanee ba noppi, mu jóg, dellusi ci taalibe yi, fekk leen ñuy nelaw, ndaxte seen xol dafa sonnoon ak tiis.
45他祷告完了，就起来到门徒那里，看见他们因为忧愁都睡着了，
46 Noonu mu ne leen: «Lu tax ngeen di nelaw? Jógleen ñaan, ngir bañ a daanu cig fiir.»
46就说：“你们为什么睡觉呢？起来祷告！免得陷入试探。”
47 Bi Yeesu di wax, mbooloo mu bare agsi; ku ñuy wax Yudaa te mu bokkoon ci fukki ndaw yi ak ñaar jiite leen. Yudaa jegeñsi Yeesu, bëgg koo fóon.
47耶稣被捕（太26:47-56；可14:43-50；约18:3-11）耶稣还在说话的时候，来了一群人，十二门徒中的犹大走在前头，到了耶稣跟前要用嘴亲他。
48 Waaye Yeesu ne ko: «Ci fóon ngay jébbale Doomu nit ki ay noonam!»
48耶稣对他说：“犹大，你用亲嘴作暗号出卖人子吗？”
49 Bi ñi àndoon ak Yeesu gisee liy bëgg a xew, ñu ne: «Boroom bi, ndax nu dóore jaasi?»
49左右的人见了，就说：“主啊，我们用刀砍好吗？”
50 Kenn ci ñoom nag dóor surgab saraxalekat bu mag ba, noppu ndeyjooram dagg.
50他们中间有一个人砍了大祭司的仆人一刀，削掉他的右耳。
51 Waaye Yeesu daldi ne: «Bàyyileen.» Mu laal noppu waa ja, wéral ko.
51耶稣说：“由他们吧！”就摸那人的耳朵，医好了他。
52 Noonu Yeesu ne saraxalekat yu mag ya ak kilifay wottukati kër Yàlla ga ak njiiti xeet, wa ko jàppsi woon: «Jóg ngeen, gànnaayoo jaasi ak yet, mel ni ñuy topp sàcc.
52耶稣对那些前来捉拿他的祭司长、守殿官和长老说：“你们带着刀棒出来，把我当作强盗捉拿吗？
53 Moona maa nga woon ak yéen bés bu nekk ca kër Yàlla ga, te jàppuleen ma. Waaye léegi seen waxtu la, di jamonoy lëndëm.»
53我天天跟你们在殿里，你们不向我下手；但现在是你们的时候了，也是黑暗掌权的时候了。”
54 Ñu jàpp Yeesu, yóbbu ko ca kër saraxalekat bu mag ba. Piyeer topp fu sore.
54彼得三次不认主（太26:57-58、69-75；可14:53-54、66-72；约18:12-18、25-27）他们拿住耶稣，押到大祭司家里，彼得远远地跟着。
55 Amoon na taal ca diggu ëtt ba, ay nit toog, wër ko, Piyeer itam toog ci seen biir.
55他们在院内生了火，一同坐着，彼得也坐在他们中间。
56 Ab mbindaan gis ko, mu toog, taal bi di ko leeral, mu ne ko jàkk ne: «Nit kii itam àndoon na ak moom.»
56有一个使女，见他面向火光坐着，就注视他，说：“这人是和他一伙的。”
57 Waaye Piyeer weddi ko ne: «Soxna si, xawma kooku.»
57彼得却否认，说：“你这个女人，我不认得他。”
58 Nes tuuti keneen gis ko ne: «Yaw itam ci ñoom nga bokk.» Piyeer tontu ko: «Sama waay, bokkuma ci.»
58不久，另一个人看见他，就说：“你也是他们中间的一个。”彼得说：“你这个人，我不是。”
59 Bi ñu tegee lu mat waxtu, keneen dikkaat ca wax ja ne: «Ci lu wóor nit kii àndoon na ak moom, nde Galile la jóge.»
59大约过了一小时，又有一个人肯定地说：“这人真是和他一伙的，因为他也是加利利人。”
60 Waaye Piyeer tontu ne: «Sama waay, xawma li ngay wax!» Bi kàddoom di daanu, faf ginaar daldi sab.
60彼得说：“你这个人，我不知道你说的是什么！”他还在说话的时候，鸡就叫了。
61 Noonu Boroom bi geestu, xool Piyeer. Te Piyeer fàttaliku la ko Boroom bi waxoon ne: «Bala ginaar a sab tey jii, dinga ma weddi ñetti yoon.»
61主转过身来看彼得，彼得就想起主对他说过的话：“今天鸡叫以前，你要三次说不认得我。”
62 Piyeer daldi génn, di jooy jooy yu metti.
62他就出去痛哭。
63 Nit ñaa nga jàppoon Yeesu, di ko ñaawal ak di ko dóor.
63公议会审问耶稣（太26:59-68；可14:55-65；约18:19-24）看管耶稣的人戏弄他，
64 Ñu ngi takkoon ay bëtam, di ko laaj, naan ko: «Yaw, wax nu ci kàddug Yàlla, ku la dóor?»
64蒙住他的眼睛问他：“你说预言吧，说打你的是谁。”
65 Ñu ngi ko doon tifaar it yeneeni saaga.
65他们还说了许多别的辱骂他的话。
66 Bi bët setee, kureelu njiiti xeet wa, maanaam saraxalekat yu mag ya ak xutbakat ya, daldi daje, indi Yeesu ci seen kanam.
66天一亮，民间的长老、祭司长和经学家就都聚集，把他带到他们的公议会里，说：
67 Ñu ne ko: «Soo dee Almasi bi, wax nu ko.» Mu tontu leen ne: «Su ma leen ko waxee, dungeen ma gëm.
67“你若是基督，就告诉我们吧。”耶稣说：“就算我告诉你们，你们也决不相信。
68 Te su ma leen laajee, dungeen tontu.
68如果我问你们，你们也决不回答。
69 Waaye gannaawsi tey, Doomu nit ki dina toog ci ndeyjooru Yàlla, Aji Kàttan ji.»
69从今以后，人子要坐在 神权能的右边。”
70 Noonu ñépp ne: «Kon nag yaay Doomu Yàlla ji?» Mu tontu leen ne: «Yéen ci seen bopp wax ngeen ne moom laa.»
70他们说：“那么你是 神的儿子吗？”耶稣说：“你们说了，我是。”
71 Ñu daldi ne nag: «Lu nuy doyeeti seede léegi, ndegam nun ci sunu bopp noo ko nangoo ci gémmiñam!»
71他们说：“我们还需要什么证供呢？我们亲自听见他所说的话了。”