1 Gannaaw loolu Yeesu di dem ca ay dëkk yu mag ak yu ndaw, di waaraate ak di yégle xebaar bu baax bi jëm ci nguuru Yàlla. Fukki taalibe ya ak ñaar ànd ak moom,
1跟从耶稣的妇女
2 ak ay jigéen yu mu teqale woon ak rab te jële leen ci seeni wopp, ñu di: Maryaama, mi ñuy wooye Maryaamam Magdala, mi Yeesu tàggale woon ak juróom-ñaari rab;
2还有几个蒙了医治、脱离污鬼与疾病的妇女，其中有称为抹大拉的马利亚，曾有七个鬼从她身上赶出来；
3 Sànn, jabaru ku ñuy wax Kusa, mi doon wottu alalu Erodd; ak Susànn ak ñeneen jigéen. Jigéen ñooñu ñoo doon joxe seen alal, ngir dimbali Yeesu ak ay taalibeem.
3有希律的管家古撒的妻子约亚拿，又有苏珊娜，和许多别的妇女，她们都用自己的财物供给耶稣和门徒。
4 Dëkk ak dëkk nit ña di fa jóge jëm ca Yeesu, ba mbooloo mu bare dajaloo, mu wax leen léeb wii:
4撒种的比喻（太13:2-9；可4:1-9）当时有许多人聚在一起，还有人从各城来到耶稣那里，他就用比喻说：
5 «Dafa amoon beykat bu demoon jiyi. Bi muy saaw toolam nag, lenn ci pepp mi wadd ci kaw yoon wi, nit ñi joggi ci, picci asamaan lekk ko lépp.
5“有一个撒种的出去撒种，撒的时候，有的落在路旁，被人践踏，或给空中的小鸟吃掉。
6 Leneen wadd ci bérab bu bare ay doj. Naka la sax rekk, daldi wow, ndaxte suuf si tooyul woon.
6有的落在石头地上，一长出来就枯萎了，因为得不着滋润。
7 Leneen nag wadd ci biir ay xaaxaam, ñu saxandoo, xaaxaam ya tanc ko.
7有的落在荆棘丛中，荆棘也一齐生长，把它挤住了。
8 Li ci des dal ci suuf su baax, sax, nangu ba meññ téeméeri yoon lu ëpp la mu ji woon.» Gannaaw loolu Yeesu wax ak kàddu gu dëgër ne: «Déglul bu baax, yaw mi am ay nopp.»
8有的落在好土里，就生长起来，结出百倍的果实。”他说了这些话，就大声说：“有耳可听的，就应当听！”
9 Taalibey Yeesu yi laaj ko lu léeb woowu di tekki.
9用比喻的目的（太13:10-17；可4:10-12）门徒问他这比喻是什么意思。
10 Mu tontu ne leen: «May nañu leen, ngeen xam mbóoti nguuru Yàlla, waaye ñi ci des, dama leen di wax ci ay léeb. Noonu la, ngir:“Ñuy xool te duñu man a gis,di dégg te duñu man a xam.”
10他说：“ 神的国的奥秘，只给你们知道，对别人就用比喻，叫他们看却看不见，听却听不明白。
11 «Lii la léebu beykat bi di tekki. Kàddug Yàlla mooy jiwu wi.
11解释撒种的比喻（太13:18-23；可4:13-20）“这比喻是说，种子是 神的道，
12 Ki féete ci yoon wi mooy ki dégg. Gannaaw gi, Seytaane dafay ñëw, këf kàddu, gi ñu def ci xolam, ngir mu bañ a gëm te Yàlla musal ko.
12那落在路旁的，就是人听了，魔鬼随即来到，从他们心里把道夺去，恐怕他们相信就得救了。
13 Ki nekk ci bérab bu bare ay doj, mooy ki dégg kàddu gi, ba noppi nangu ko ak mbég. Waaye wax ji saxul ci moom. Dina gëm ab diir, waaye bu nattu yi agsee, mu daldi dàggeeku.
13那落在石头地上的，就是人听了，欢欢喜喜地接受，但是没有根，不过是暂时相信，一旦遭遇试炼，就倒退了。
14 Ki jot ci jiwu wi ci xaaxaam yi mooy ki dégg kàddu gi, waaye nes tuuti soxla yi ak alal ak bànneexi àddina tanc ko, ba du àgg cig mat.
14那落在荆棘里的，就是人听了，走开以后，被今世的忧虑、财富和宴乐挤住了，结不出成熟的子粒来。
15 Ki jot ci jiwu wi ci suuf su baax si nag, mooy ki dégg kàddu gi te denc ko ci xol bu baax bu gore, te muñ ba jur njariñ.
15但那落在好土里的，就是人用诚实良善的心来听，把道持守住，忍耐着结出果实。
16 «Kenn du taal làmp, dëpp ci leget, walla mu di ko def ci ron lal. Daf koy wékk, ngir mu leeral ñiy dugg.
16隐藏的事终必显露（可4:21-25）“没有人点灯用器皿盖上，或放在床底下，而是放在灯台上，叫进来的人都看得见光。
17 Amul dara luy kumpa lu ñu dul siiwal bés, walla lu làqu lu ñu dul feeñal, ba mu ne fàŋŋ.
17因为没有什么隐藏的事不被显明，也没有什么掩盖的事不被人知道而暴露出来。
18 Seetleen bu baax, ni ngeen di dégloo kàddu gi. Ku am, dees na la dollil, waaye ku amul, dees na nangu sax li nga xalaatoon ne, am nga ko ba noppi.»
18所以你们应当留心怎样听，因为凡是有的，还要给他；凡是没有的，连他自以为有的，也要拿去。”
19 Noonu ndeyu Yeesu ak ay rakkam ñëw seetsi ko, waaye mënuñu woon a agsi ci moom, ndaxte nit ña dañoo bare.
19谁是耶稣的母亲和弟兄（太12:46-50；可3:31-35）耶稣的母亲和弟弟来到他那里，因为人多，不能到他跟前。
20 Am ku ko yégal ne: «Sa yaay ak say rakk ñu ngi nii taxaw ci biti, bëgg laa gis.»
20有人转告耶稣：“你母亲和弟弟站在外面要见你。”
21 Waaye mu daldi leen ne: «Sama yaay ak samay rakk, ñooy ñiy déglu kàddug Yàlla, te di ko topp.»
21他回答他们：“听了 神的道而遵行的人，才是我的母亲，我的弟兄。”
22 Benn bés Yeesu àndoon na ak ay taalibeem, dugg ci gaal. Mu ne leen: «Nanu jàll dex gi.» Noonu ñu dem.
22平静风浪（太8:23-27；可4:35-41）有一天，耶稣和门徒上了船，他对他们说：“我们渡到海那边去吧。”他们就开了船。
23 Bi ñuy dem nag, Yeesu daldi nelaw. Ngelaw lu am doole daldi ñëw, yengal dex gi, gaal gi fees ak ndox, ba ñu bëgg a suux.
23船行的时候，他睡着了。海上忽然起了狂风，他们全身湿透，非常危险。
24 Noonu taalibe yi jegesi Yeesu, yee ko ne: «Kilifa gi, kilifa gi, nu ngiy dee!» Ci kaw loolu Yeesu jóg, daldi gëdd ngelaw li ak duus yi. Lépp dal, ba ne nemm.
24门徒来叫醒耶稣，说：“主啊！主啊！我们没命了！”他醒过来，斥责风浪，风浪就止息、平静了。
25 Yeesu ne taalibe yi: «Ana seen ngëm?» Ñu daldi tiit te waaru, naan ci seen biir: «Kii moo di kan? Mi ngi jox ndigal ngelaw li ak ndox mi, ñu koy déggal.»
25耶稣对他们说：“你们的信心在哪里？”他们又惧怕、又希奇，彼此说：“这到底是谁？他吩咐风浪，连风浪也听从他。”
26 Noonu ñu teer ca diiwaanu waa Serasa, fa jàkkaarloo ak diiwaanu Galile.
26治好鬼附的格拉森人（太8:28-34；可5:1-20）船到了格拉森人的地区，正在加利利对面，
27 Bi Yeesu di wàcc ca gaal ga, ku rab jàpp ca waa dëkk ba ñëw, kar ko. Yàgg na def yaramu neen te dëkkul ca kër, waaye ca sëg ya lay nekk.
27耶稣一上岸，就有城里一个被鬼附着的人，迎面而来。这人已经很久不穿衣服，不住在家里，只住在坟墓里。
28 Bi mu gisee Yeesu, mu yuuxu, daanu ciy tànkam, daldi xaacu ne: «Yaw Yeesu Doomu Yàlla Aji Kawe ji, loo may fexeel? Maa ngi lay ñaan, nga bañ maa mbugal.»
28他一见耶稣，就俯伏喊叫，大声说：“至高 神的儿子耶稣，我跟你有什么关系呢？求你不要使我受苦。”
29 Dafa wax loolu, ndaxte Yeesu santoon na rab wi, mu génn ci moom. Rab wa dafa ko doon faral a jàpp. Nit ñi daan nañu ko wottu, di ko yeew ak ay càllala, ak di ko jéng, mu di leen dagg, rab wi di ko xiir ca bérab yu wéet.
29因为耶稣已经吩咐这污灵从那人身上出来。原来这污灵屡次抓住那人；那人被铁链和脚链捆锁，而且有人看管，他竟挣断锁链，被鬼赶入旷野。
30 Noonu Yeesu laaj ko: «Noo tudd?» Mu tontu ne: «Coggal laa tudd.» Dafa wax loolu, ndaxte rab yu baree ko jàppoon.
30耶稣问他：“你叫什么名字？”他说：“群。”因为进到那人里面的鬼很多。
31 Rab yooyoo ngi ko doon ñaan, ngir mu bañ leen a sant, ñu dem ca kàmb gu xóot gi.
31他们求耶稣，不要赶他们进入无底坑。
32 Fekk amoon na fa géttu mbaam-xuux yu bare, yuy for ca tund wa. Rab ya ñaan Yeesu, mu may leen, ñu dugg mbaam-xuux ya. Mu may leen ko.
32那里有一大群猪正在山上吃东西。他们求耶稣准他们进入猪群。耶稣准许了，
33 Noonu rab ya génn nit ka, dugg mbaam-xuux ya, ñu daldi bartalu, daanu ca dex ga, lab.
33鬼就从那人身上出来，进入猪群，猪群闯下山崖，掉在海里淹死了。
34 Sàmm ya gis li xew, daw nettaliji mbir mi ca dëkk ba ak ca àll ba.
34放猪的看见所发生的事就逃跑，到城里和各乡村把这事传开。
35 Nit ñi génn, ngir seet li xew. Bi ñu agsee ca Yeesu, ñu fekk fa nit, ka rab ya bàyyi woon, toog ca kanam Yeesu, sol ay yére te ànd ak sagoom. Ñu daldi ragal.
35众人就出来看发生了什么事。来到耶稣那里，看见鬼已经离开的那人，穿着衣服，神志清醒，坐在耶稣脚前，他们就害怕。
36 Ña fekke woon mbir ma nag, nettali leen naka la Yeesu wérale ki rab ya jàppoon.
36当时看见的人，把被鬼附过的人怎样得到医治，说给他们听。
37 Ci kaw loolu waa diiwaanu Serasa bépp ragal, ba ñaan Yeesu mu jóge fa. Noonu Yeesu dugg ci gaal gi, di bëgg a dem.
37格拉森一带的人，都要求耶稣离开他们，因为他们大大惧怕。他就上船回去了。
38 Nit ki Yeesu tàggale woon ak rab ya ñaan ko, ngir ànd ak moom. Waaye Yeesu woññi ko ne ko:
38鬼已经离开的那人求耶稣，要跟他在一起；但耶稣打发他回去，说：
39 «Ñibbil, nettali li la Yàlla defal lépp.» Noonu waa ji dem di wër dëkk ba yépp, di fa yégle la ko Yeesu defal.
39“你回家去，述说 神为你作了怎样的事。”他就走遍全城，传讲耶稣为他作了怎样的事。
40 Bi Yeesu dëppee dellu, mbooloo ma di ko teeru, ndaxte ñépp a ngi ko doon xaar.
40治好血漏病的女人（太9:18-22；可5:21-34）耶稣回来的时候，众人欢迎他，因为大家都在等着他。
41 Noonu nit ñëw, tuddoon Yayrus te nekk njiitu jàngu ba. Bi mu agsee, mu daanu ci tànki Yeesu, saraxu ko mu ñëw këram,
41那时，有一个人来了，名叫叶鲁，他是一位会堂主管。他俯伏在耶稣脚前，求他往他家里去，
42 ndaxte jenn doomam ju jigéen, ji mu amoon kepp te muy tollu ci fukki at ak ñaar, ma nga doon waaj a dee. Bi Yeesuy dem, nit ñaa ngi doon buuxante, di ko tanc.
42因为他的独生女，约十二岁，快要死了。耶稣去的时候，群众拥挤着他。
43 Amoon na nag ca mbooloo ma jigéen ju doon xëpp deret diirub fukki at ak ñaar, te kenn mënu ko woon a faj.
43有一个女人，患了十二年的血漏病，在医生手里花尽了全部养生的（有些抄本无“在医生手里花尽了全部养生的”一句），没有一个能医好她。
44 Jigéen ja jegeñsi Yeesu nag, doxe ko gannaaw, laal catu mbubbam. Ca saa sa deret ji dal.
44她从后面挤来，一摸耶稣的衣裳繸子，血就立刻止住。
45 Yeesu laaj nit ña ne: «Ana ku ma laal?» Ku nekk di miim. Noonu Piyeer ne ko: «Kilifa gi, nit ñépp a ngi lay wër, di la tanc wet gu nekk.»
45耶稣说：“摸我的是谁？”众人都不承认。彼得说：“主啊，众人都拥挤着你。”
46 Waaye Yeesu ne: «Am na ku ma laal, ndaxte yég naa ne, am na doole ju génn ci man.»
46耶稣说：“必定有人摸我，因为我觉得有能力从我身上出去。”
47 Te jigéen ja xam ne, mënul woon a nëbb li mu def. Mu daldi daanu ci tànki Yeesu, di lox. Noonu mu nettali ci kanamu ñépp li taxoon mu laal Yeesu, ak ni mu wére ca saa sa.
47那女人见不能隐瞒，就战战兢兢地过来，向他俯伏，把摸他的缘故，和怎样立刻得到医治，在众人面前说出来。
48 Yeesu ne ko: «Soxna si, sa ngëm faj na la. Demal ci jàmm.»
48耶稣对她说：“女儿，你的信使你痊愈了，平安地去吧！”
49 Bi Yeesu di wax nag, am na ku jóge ca kër njiit la, mu ñëw naan: «Sa doom faatu na; matatul ngay sonal kilifa gi.»
49使女孩复活（太9:23-26；可5:35-43）耶稣还在说话的时候，有人从会堂主管家里来，说：“你的女儿死了，不必再劳动老师了。”
50 Yeesu dégg kàddu yooyu, daldi ne njiit la: «Bul tiit. Gëmal rekk te dina dundaat.»
50耶稣听见就对他说：“不要怕，只要信，她必得痊愈。”
51 Bi Yeesu agsee ca kër ga, nanguwul kenn duggaaleek moom, ñu dul Piyeer, Yowaana, Saag ak waajuri xale ba.
51到了那家，除了彼得、约翰、雅各和女孩的父母以外，他不准任何人同他进屋里去。
52 Ña fa nekk ñépp di yuuxu ak di jooy xale bi. Noonu Yeesu ne leen: «Bàyyileen seen jooy yi. Janq bi deewul, day nelaw rekk.»
52众人都在痛哭哀号，他说：“不要哭！她不是死了，而是睡着了。”
53 Waaye ñu di ko ñaawal, ndaxte xamoon nañu ne, dee na.
53他们明知女孩已经死了，就嘲笑他。
54 Waaye Yeesu jàpp loxob janq ba, woo ko ne ko: «Xale bi, jógal.»
54他进去拉着女孩的手，叫她说：“孩子，起来！”
55 Noonu ruuwu xale ba dellusiwaat, mu daldi jóg ca saa sa. Yeesu santaane ñu may ko, mu lekk.
55她的灵魂回来了，她就立刻起来。耶稣吩咐给她东西吃。
56 Waajuri xale bi daldi waaru. Waaye Yeesu tere leen, ñu wax kenn li xew.
56她父母非常惊奇。耶稣嘱咐他们不要把他所作的事告诉人。