1 Gannaaw loolu Yeesu jóge fa, dem ca wàlli réewu Yawut yi, ya ca gannaaw dexu Yurdan. Bi mu fa demee, mbooloo mu bare ñëw fi moom. Yeesu daldi leen jàngal, ni mu ko daan defe.
1 神配合的人不可分开（太19:1-9；路16:18）
2 Noonu ay Farisen ñëw ci moom, lalal ko fiir, ñu laaj ko: «Ndax jaadu na, nit fase jabaram?»
2有法利赛人前来试探耶稣，问他：“丈夫可以休妻吗？”
3 Yeesu tontu leen ne: «Lu leen yoonu Musaa sant?»
3耶稣回答：“摩西吩咐你们的是什么呢？”
4 Ñu ne ko: «Musaa maye na, nit bind kayitu pase, tàggook jabaram.»
4他们说：“摩西准许‘人写了休书就可以休妻’。”
5 Waaye Yeesu ne leen: «Dénkaane boobu mu leen bindal, bind na ko ndax seen xol dafa fatt.
5耶稣说：“因为你们的心硬，摩西才写这条例给你们。
6 Waaye ca njàlbéen ga “Yàlla sàkk na leen, kii góor, kii jigéen.
6但从起初创造的时候， 神是‘造男造女’。
7 Moo tax góor dina beru ndeyam ak baayam, di taq ci jabaram,
7‘因此人要离开父母，与妻子连合，
8 ñoom ñaar doon benn.” Kon nekkatuñu ñaar waaye benn.
8二人成为一体了。’这样，他们不再是两个人，而是一体的了。
9 Lu Yàlla takk nag, bu ko nit tas.»
9所以 神所配合的，人不可分开。”
10 Bi ñu delloo ca kër ga nag, taalibe ya laaj ko ci mbirum loolu.
10回到屋子里，门徒再提起这件事来问他。
11 Noonu Yeesu ne leen: «Ku fase sa jabar, takk jeneen, njaaloo nga, di tooñ ku jëkk ka.
11他对他们说：“谁休妻另娶，谁就是犯奸淫，得罪了妻子。
12 Te jigéen ji tas, séyaat ak keneen, njaaloo nga.»
12如果妻子弃夫另嫁，也是犯了奸淫。”
13 Bi loolu wéyee ñu indil Yeesu ay xale, ngir mu teg leen ay loxoom. Waaye taalibe ya gëdd nit ñi.
13为小孩子按手祝福（太19:13-15；路18:15-17）有人带着小孩子到耶稣跟前，要他抚摩他们；门徒却责备那些人。
14 Bi ko Yeesu gisee nag, mu metti ko lool, mu ne leen: «Bàyyileen xale yi, ñu ñëw fi man! Buleen leen tere, ndaxte ñu mel ni ñoom ñoo yelloo nguuru Yàlla.
14耶稣看见了就生气，对门徒说：“让小孩子到我这里来，不要禁止他们，因为 神的国是属于这样的人的。
15 Ci dëgg maa ngi leen koy wax, ku woyoful ni xale, nangu nguuru Yàlla, doo ci man a dugg.»
15我实在告诉你们，凡是不像小孩子一样接受 神的国的，绝对不能进去。”
16 Noonu Yeesu leewu leen, teg leen ay loxoom, barkeel leen.
16于是耶稣把小孩子抱起来，为他们按手祝福。
17 Gannaaw loolu bi Yeesu nekkee ci kaw yoon wi di dem, am ku daw, sukk ci kanamam ne ko: «Kilifa gu baax gi, lu ma war a def, ngir am wàll ci dund gu dul jeex gi?»
17有钱的人难进 神的国（太19:16-30；路18:18-30）耶稣又开始他的行程。那时，有一个人跑过来，跪在他面前，问他说：“良善的老师，我当作什么，才可以承受永生？”
18 Yeesu tontu ko: «Lu tax nga wooye ma ku baax ki? Yàlla rekk a baax.
18耶稣对他说：“你为什么称我是良善的？除了 神一位以外，没有良善的。
19 Xam nga ndigal yi: “Bul bóom, bul njaaloo, bul sàcc, bul seede lu dul dëgg, bul nangu alalu jaambur, teralal sa ndey ak sa baay.”»
19诫命你是知道的：不可杀人，不可奸淫，不可偷盗，不可作假证供，不可欺诈，当孝敬父母。”
20 Waa ji ne ko: «Kilifa gi, loolu lépp sàmm naa ko li dale ci samag ndaw ba tey.»
20他对耶稣说：“老师，这一切我从小都遵守了。”
21 Noonu Yeesu xool ko, am cofeel ci moom, mu ne ko: «Lenn rekk moo la dese. Demal jaay li nga am, may ko miskin yi, te dinga woomle ci asamaan; boo noppee, nga ñëw topp ci man.»
21耶稣看着他，就爱他，对他说：“你还缺少一件：去变卖你所有的，分给穷人，就必定有财宝在天上，而且你要来跟从我。”
22 Waaye ci wax jooju xar-kanamam lëndëm, mu jóge fa ak tiis, ndaxte ku bare woon alal la.
22那人听见这话，就变了脸色，忧忧愁愁地走了，因为他的财产很多。
23 Noonu Yeesu xool taalibe yi ko wër ne leen: «Boroom alal dugg ci nguuru Yàlla, lu jafee ngoogu!»
23耶稣周围观看，对门徒说：“富有的人要进 神的国，是多么难哪！”
24 Wax jooju nag daldi jaaxal taalibe yi lool. Waaye Yeesu neeti leen: «Samay xarit, dugg ci nguuru Yàlla, lu jafee ngoogu!
24门徒都希奇他的话，耶稣又对他们说：“孩子们哪，（有些抄本在此有“倚靠钱财的人”一句）要进 神的国，是多么困难！
25 Giléem jaar ci bën-bënu pusa, moo gën a yomb boroom alal dugg ci nguuru Yàlla.»
25骆驼穿过针眼，比有钱的人进 神的国还容易呢！”
26 Wax jooju gënatee jaaxal taalibe ya, ñu naan ci seen biir: «Kon nag ku man a mucc?»
26门徒就更加惊奇，彼此说：“这样，谁可以得救呢？”
27 Noonu Yeesu xool leen naan: «Loolu të na nit, waaye tëwul Yàlla; Yàlla man na lépp.»
27耶稣看着他们，说：“在人不能，在 神却不然，因为在 神凡事都能。”
28 Ci kaw loolu Piyeer daldi ko ne: «Nun de dëddu nanu lépp te topp la!»
28彼得对他说：“你看，我们已经舍弃了一切，而且来跟从你了。”
29 Yeesu tontu ko: «Ci dëgg maa ngi leen koy wax, képp ku dëddu kër, doomu ndey yu góor walla yu jigéen, ndey walla baay, doom walla suuf ndax man ak xebaar bu baax bi,
29耶稣说：“我实在告诉你们，人为着我和福音舍弃了房屋、弟兄、姊妹、母亲、父亲、儿女、田地，
30 dinga am tey jii téeméeri yoon ay kër, doomi ndey yu góor ak yu jigéen, ndey, doom ak suuf, ñoom ak ay fitnay noon, te ëllëg nga am dund gu dul jeex.
30没有不在今生得百倍──就是房屋、弟兄、姊妹、母亲、儿女、田地，同时要受迫害──在来世还要得永生。
31 Waaye ñu bare ci ñi jiitu ñooy mujji; ñi mujj ñooy jiituji.»
31然而许多在前的将要在后，在后的将要在前。”
32 Gannaaw loolu ñu ànd jëm Yerusalem, Yeesu jiitu; taalibe yi am njàqare, te ñi ci topp tiit. Noonu Yeesu woowaat fukk ak ñaar ña cig wet, xamal leen li nar a xew ci mbiram.
32第三次预言受难及复活（太20:17-19；路18:31-33）在上耶路撒冷的路途中，耶稣走在前面，门徒希奇，跟从的人也害怕。耶稣又把十二门徒带到一边，把自己将要遭遇的事告诉他们，
33 Mu ne leen: «Noo ngi dem Yerusalem, te dees na jébbal Doomu nit ki ci loxoy saraxalekat yu mag ya ak xutbakat ya. Dinañu ko àtte, teg ko dee, jébbal ko ñi dul Yawut,
33说：“我们现在上耶路撒冷去，人子要被交给祭司长和经学家，他们要定他的罪，并且把他交给外族人。
34 ñu ñaawal ko, di tifli ci kawam, dóor ko ay yar, rey ko. Waaye gannaaw ñetti fan dina dekki.»
34他们要凌辱他，向他吐唾沫，鞭打他，杀害他，三天以后，他要复活。”
35 Gannaaw loolu Saag ak Yowaana, doomi Sebede, ñëw ci Yeesu. Ñu ne ko: «Kilifa gi, danoo bëggoon nga may nu li nu lay ñaan.»
35不是要人服事而是要服事人（太20:20-28）西庇太的儿子雅各、约翰，来到耶稣跟前，对他说：“老师，我们无论向你求什么，愿你为我们作成。”
36 Yeesu tontu leen: «Lu ngeen bëggoon, ma may leen ko?»
36耶稣说：“要我为你们作什么？”
37 Ñu ne ko: «Bés boo soloo sa ndam, nga may nu, nu toog, kii ci sa ndeyjoor, kii ci sa càmmooñ.»
37他们说：“在你的荣耀里，让我们一个坐在你的右边，一个坐在你的左边。”
38 Waaye Yeesu tontu leen: «Xamuleen li ngeen di ñaan. Ndax man ngeen a naan kaasu naqar, bi may naan? Ndax man ngeen a sóobu ci metit, yi ma nar a sóobu?»
38耶稣说：“你们不知道你们求的是什么。我喝的杯，你们能喝吗？我受的洗，你们能受吗？”
39 Ñu ne ko: «Waaw, man nanu ko.» Noonu Yeesu ne leen: «Dingeen naan kaasu naqar, bi may naan, tey sóobu ci metit, yi ma nar a sóobu,
39他们说：“能。”耶稣说：“我喝的杯，你们固然要喝；我受的洗，你们也要受。
40 waaye toog ci sama ndeyjoor mbaa sama càmmooñ, du man maa koy maye. Ñi ñu ko waajal rekk a ko yelloo.»
40只是坐在我的左右，不是我可以赐的，而是 神预备赐给谁，就赐给谁。”
41 Bi nga xamee ne fukki taalibe ya ca des dégg nañu loolu, ñu daldi mere Saag ak Yowaana.
41其他十个门徒听见了，就向雅各、约翰生气。
42 Waaye Yeesu woo leen naan: «Xam ngeen ne ci xeeti àddina, ñi ñu teg njiit dañu leen di dóor yetu nguur, te kilifa yi di leen noot.
42耶稣把他们叫过来，对他们说：“你们知道各国都有被尊为元首的统治他们，也有官长管辖他们。
43 Buleen mel ni ñooñu. Waaye ku bëgg a nekk kilifa ci yéen, na nekk seen surga,
43但你们中间却不要这样；谁想在你们中间为大的，就要作你们的仆役，
44 te ku bëgg a nekk njiit, na nekk seen jaam.
44谁想在你们中间为首的，就要作大家的奴仆。
45 Ndaxte noonu la Doomu nit ki ñëwe sax, du ngir ñu nekk ay surgaam, waaye ngir muy seen surga, ba joxe bakkanam ngir njotug ñu bare.»
45因为人子来，不是要受人服事，而是要服事人，并且要舍命，作许多人的赎价。”
46 Bi loolu wéyee ñu agsi ca dëkku Yeriko. Bi ko Yeesu di génn, ànd ak taalibe ya ak mbooloo mu xaw a bare, am gumba gu tudd Bartime — liy tekki «doomu Time,» toog ci wetu yoon wi, di yelwaan.
46治好瞎眼的巴底买（太20:29-34；路18:35-43）他们进了耶利哥。耶稣、门徒和一大群人从耶利哥出来的时候，有一个瞎眼的人，是底买的儿子，名叫巴底买，坐在路旁讨饭。
47 Noonu mu dégg ne, Yeesum Nasaret moo fay romb; mu daldi yuuxu naan: «Yërëm ma, yaw Sëtu Daawuda bi!»
47他听见是拿撒勒人耶稣，就喊叫，说：“大卫的子孙耶稣啊，可怜我吧！”
48 Ci kaw loolu ñu bare gëdd ko, ngir mu noppi. Teewul mu gën a yuuxu naan: «Yaw Sëtu Daawuda bi, yërëm ma!»
48许多人斥责他，叫他不要出声；他却更加放声喊叫：“大卫的子孙啊，可怜我吧！”
49 Noonu Yeesu taxaw, daldi ne: «Wooleen ko!» Ñu woo nag gumba gi ne ko: «Na sa xel dal! Jógal! Mu ngi lay woo.»
49耶稣就站住，说：“把他叫过来。”他们就叫那瞎眼的人，对他说：“放心吧，起来，他叫你了。”
50 Bi mu ko déggee, mu sànni malaanam, ne bërét, dem ci Yeesu.
50他就丢下衣服，跳起来，走到耶稣那里。
51 Yeesu ne ko: «Loo bëggoon ma defal la ko?» Gumba gi tontu ko: «Kilifa gi, damaa bëgg a gis.»
51耶稣对他说：“你要我为你作什么呢？”瞎眼的人对他说：“拉波尼，我要能看见。”
52 Noonu Yeesu ne ko: «Demal ci jàmm. Sa ngëm faj na la.» Ci saa si gumba gi gis, daldi topp Yeesu ci yoon wi.
52耶稣说：“去吧，你的信使你痊愈了。”他立刻看见了，就在路上跟随耶稣。